هم ز نساخی برآمد هم ز دین، دربارة نگاه مولوی و کالوینو به یک روایت دروغین

Abstract

عبداله بن سعد بن ابی سرح قرشی اسلام می آورد و اندک زمانی کتابت وحی می کند، سپس از دین باز می گردد و مرتد می شود. بررسی های تاریخی نشان می دهد که ارتداد او ارتباطی با نگارش قرآن ندارد، ولی قصه نویسان، که اغلب فاقد قوة تحلیل اند، شاید مغرضانه، شاید ساده‌لوحانه، روی گردانی وی را به تحریر آیات الهی ربط می‌دهند. این قصه‌های بی‌اساس به تفاسیر و تواریخ هم راه می‌یابد، حتی از دریاها می‌گذرد تا در سدة بیستم میلاد، نویسنده‌ای از ایتالیا، آن را از حیث روایت‌پردازی تأویل کند؛ قرن‌ها پیش از او یک شاعر صوفی‌ فارسی نیز این قصه را موافق رای صوفیانة خویش تأویل کرده است. قیاس آن چه این دو گفته‌اند، جدا ازاین که یکی از موارد داد و ستدهای دائم فرهنگی را به دست می‌دهد، وسعت میدان تأویل را نیز آشکار می‌کند.