نظریه اسطوره گشتار و شیوه های ظهور آن در رمان فارسی

Abstract

امروزه به تأثیر از عصر نوگرایی، نویسندگان در رمان‌هایشان صرفاً به بازروایی اساطیر گذشته نمی‌پردازند، بلکه از آن‌ها الهام می‌گیرند، ساختارشان را دگرگون می‌کنند و با اساطیر دیگر درمی‌آمیزند. نویسندگان در ارتباط بینامتنی با اسطوره‌ها، هم به الگوی خدایان و قهرمانان نخستین دست می‌یابند و هم در برخورد با مضامین اسطوره‌ای، آن‌ها را به دلخواه تغییر می‌دهند و از اسطوره‌ای به اسطورة دیگر می‌پیوندند. نگارندگان در این مقاله بر آنند تا انواع تغییرات اسطوره و مبانی آن‌ را در رمان‌ فارسی نشان دهند. بر اساس یافته‌های پژوهش، شالوده‌شکنی ساختار و معنی اسطوره، انگاره‌های وجودی و بحث فردیت و نیز مبارزه با گفتمان‌های غالب جامعه، از مهم‌ترین مبانی و زمینه‌های گشتارِ اسطوره‌ در رمان فارسی به شمار می‌رود. رمان‌‌نویسان ایرانی کوشیده‌اند تا با تلفیق اساطیر ملی و مذهبی، برهم زدن ساختار اساطیر و روایات اسطوره‌ای و نیز وارونگی آن‌ها، برخی از باورهای اجتماعی و فرهنگی جامعة معاصر را به چالش بکشند.