مبانی و قواعد تفسیری علامه شعرانی

Abstract

علامه شعرانی ملقب به ذوالفنون از اندیشمندان معاصر 1281-1352 و از صاحب نظران برجسته عرصه های مختلف علمی است. وی در زمینه تفسیر قرآن کریم، تصحیح و تعلیق های با ارزشی بر سه تفسیر مهم شیعی یعنی منهج الصادقین، روح الجنان و مجمع البیان دارد. در این جستار برخی از مبانی و قواعد تفسیری علامه شعرانی با تأکید بر آرای تفسیری وی در تفاسیر یاد شده، بررسی می شود. مبانی تفسیری، مجموعه ای از داوری های کلی درباره مسائل بنیادی قرآن است که شیوه تفسیر قرآن به آن بستگی دارد. تأثیر مبانی تفسیری را می توان در قالب بایدها و نبایدهایی با عنوان قواعد تفسیری دید. اعتقاد به پیوند معنایی آیات، زبان عرفی قرآن و رسایی همراه با ظرافت بیانات قرآنی از مبانی تفسیری علامه شعرانی است. از میان قواعد تفسیری می توان به لزوم تمسک به سیاق و سیاق مشابه، حجیت ظواهر آیات، تقدم اجماع بر ظاهر قرآن، جواز حمل لفظ بر بیش از یک معنا و توجه به خصوصیات واژه ها و نیز ویژگی های ترکیبی آیات اشاره کرد که همه این ها اندیشه های عمیق تفسیری علامه شعرانی را نشان می دهد.