نقد و بررسی دیدگاه جرالد هاوتینگ در کتاب بت‌پرستی و ظهور اسلام

Abstract

<em>جرالد هاوتینگ، از شاگردان ونزبرو، در کتاب بت­پرستی و ظهور اسلام، محیط ظهور اسلام و قرآن را بررسی کرده و معتقد است تثبیت و تدوین قرآن را نمی­توان به دو شهر مکه و مدینه و نیز دوران حیات پیامبر (ص) محدود کرد؛ زیرا در شکل‌گیری سنت دینی‌ای بزرگ مانند اسلام نمی­توان صرفاً بر نقش یک فرد و یک محدودة زمانی کوتاه تکیه کرد؛ بلکه ظهور چنین دینی نیازمند زمانی طولانی و منطقه‌ای کاملاً وسیع است. او در کتاب خود، در‌کنار عرضة شواهد و قراین مختلف، از روش تحلیل ادبی متن قرآن نیز برای اثبات دیدگاهش استفاده کرده است؛ بدین صورت که مشرکان و ویژگی­های این گروه را در قرآن بررسی کرده و کوشیده است نشان دهد آن‌ها افرادی بت­پرست به‌معنای واقعی کلمه نبوده­اند. وی این گروه را یکتا‌پرستانی دانسته است که قرآن در گفتمانی جدلی، آنان را «مشرک» خطاب کرده است؛ بنابراین، مخاطبان قرآن را یکتا‌پرستانی دانسته است که از‌قضا، در محیط زندگی پیامبر (ص) و به‌ویژه مکه، حضوری چندان درخور توجه نداشتند. جرالد در مقدمة کتابش گفته است این نظر را که قرآن به بت­پرستان واقعی حمله کرده است، تنها می­توان در تفسیر‌های روایی از این کتاب آسمانی یافت و از آیات قرآن، چنین مطلبی برداشت نمی­شود. او معتقد است این فهم روایی که اسلام را نتیجة مجادله با بت­پرستان حجاز می­داند، اسلام را از کل سنت یکتا‌پرستی جدا می‌کند؛ زیرا همة ادیان مبتنی‌بر یکتا‌پرستی، در‌اثر مجادله با دیگر گروه‌های یکتا‌پرست شکل گرفته و سپس تکامل یافته­اند. در این مقاله، دیدگاه هاوتینگ در این کتاب را بیان و نقد کرده‌ایم.</em> <strong><em> </em></strong>