سجده واقعی و همراه با شعور حیوان، گیاه و جماد

Abstract

در برخی آیه‌های قرآن کریم، از سجده حیوان، گیاه و جماد سخن گفته شده و اندیشمندان در تبیین نوع سجده این موجودات، سه نظریه را بدین شرح بیان کرده‌اند:نخسن آنکه سجده آن‌ها از نوع تکوینی و به مثابه ایفای نقش خویش در نظام آفرینش است؛ دوم آنکه سجده آن‌ها از نوع دلالت است و زمینه هدایت انسان را به وجود خداوند متعال فراهم می‌آورد؛ سوم آنکه این سجده، واقعی و نوعی فروتنی همراه با شعور در برابر آفریدگار است.<br /> در این مقاله، پس از بیان مفهوم سجده، سه دیدگاه یاد شده را توصیف کرده‌ایم و با استناد به شش دلیل اثبات کرده‌ایم که سجده این موجودات، واقعی است و خشوع و بندگی‌شان در برابر خالق هستی، با نوعی آگاهی همراه است که پیامبران، پیشوایان دین و انسان‌هایی که به مقام محرمیت رسیده‌اند، آن را درک می‌کنند.این شش دلیل عبارت‌اند از حجیت مفهوم ظاهری آیات؛ تأکید قرآن بر ناتوانی انسان از درک تسبیح آنان؛ نوع بیان آیات؛ معاضدت دیگر آیات؛ دلیل‌های روایی؛ مشاهده عینی برخی عارفان.این پژوهش، در تحریض و تقویت انگیزه انسان برای انجام دادن وظیفه بندگی، مؤثر است و علاوه بر آن، نفس تدبر در آیات قرآن در این مقاله، اهمیت بسیار دارد.