پیرامون رسانه‌های خصوصی

Abstract

پس از استقلال تاجیکستان و درپی تصویب سلسلۀ قانون‌ها دربارۀ واسطه‌های اخبار عموم، واسطه‌های اخبار تاجیکستان به جهان مطبوعات آزاد گام نهاد. نظریه‌پردازان صرفاً با اشاره به جهت‌های منفی مطبوعات آزاد، از جنبه‌های مثبت آن صرف‌نظر کرده‌اند؛ حال‌آنکه بارزترین ویژگی این جریان تأمین آزادی بیان است. در این مقاله که دربارۀ رسانه‌های خصوصی تاجیکستان به نگارش درآمده، نویسنده پس از تبیین وضعیت مطبوعات تاجیک در دورۀ حاکمیت شوروی، به بحث مطبوعات آزاد پس از فروپاشی پرداخته است. در اواخر سال ۱۹۹۰م، اندکی پیش از فروپاشی اتحاد شوروی در تاجیکستان، نظام مطبوعات حزبی و شوروی از میان رفت و زمینه برای تأسیس مطبوعات خصوصی به‌وجود آمد. رشد وسایل ارتباط همگانی خصوصی در تاجیکستان طی بیست سال اخیر چهار مرحله را پشت‌ سر گذاشته است: در مرحلۀ اول، نشریات خصوصی تاجیکستان چون دارای ویژگی‌های سیاسی بودند، با سرِ کار آمدن حکومت نو یا متوقف شدند یا بیرون از تاجیکستان به انتشار ادامه دادند. دومین دورۀ نشریات خصوصی تاجیکستان به نیمۀ دوم سال‌های نود، یعنی زمانی که اوضاع اجتماعی و سیاسی تاجیکستان نسبتاً آرام شده بود، مربوط است. وضع مطبوعات خصوصی تاجیکی در قرن ۲۱ در مرحله‌های سوم و چهارم رشد قرار دارد. مرحلۀ سوم تا پاییز سال ۲۰۰۴م ادامه داشت و مجله‌های مختلفی در این دوره به‌چاپ رسید. مرحلۀ چهارم که دورۀ آرام رشد واسطه‌های اخبار عموم در تاجیکستان است، از سال ۲۰۰۵م آغاز شده است و تا به امروز ادامه دارد. به‌طورکلی واسطه‌های اخبار عموم در همۀ بخش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه کم‌و‌بیش مؤثرند. مطبوعات، رادیو و تلویزیون نیز که جزء مالکیت خصوصی‌اند، در چهارچوب قانون هر مطلب و نظری را که می‌پسندند، درج و تبلیغ می‌کنند. نگارندۀ مقاله در پایان یادآوری کرده که وظیفۀ رسانه‌های هر کشور در آن است که با به‌کار گرفتن زبان رسمی کتابی کشور خود برای تبلیغ آن مساعدت کنند.