بررسی فقهی و روان‌شناختی ادلۀ مشروعیت تعزیر و تأدیب کودک*

Abstract

در فقه امامیه تنبیه کودکان به طور کلی ممنوع نشده است، بلکه حرمت اولیۀ آن تحت دو عنوان کلی؛ تعزیر و تأدیب از شمول اصل اولیه خارج شده است. بر این اساس، سؤال اصلی این پژوهش راجع به ادلۀ فقهی و روان‌شناختی مشروعیت این دو عنوان فقهی می‌باشد. پس از واکاوی مستندات و نظریات فقهی مشروعیت تعزیر و تأدیب کودکان مشاهده شد: دو دیدگاه عمده دربارۀ آن‌ها را می‌توان تصور نمود. دیدگاه اول؛ نظر مخالفان است که بر پایۀ اصل اولیۀ حرمت تنبیه کودک و مفهوم سه دسته از روایات شکل گرفته و دیدگاه دوم به ادلۀ روایی و تمسک به مصداق قاعدۀ احسان و اتفاق فقها بر جواز این دو عمل، اشاره کرده است. از نظر این پژوهش، تنها دیدگاه دوم قابل پذیرش است، زیرا عدم کافی بودن مستندات فقهی مخالفان، نمی‌تواند موجب حذف اصل تنبیه شود. دانشمندان روان‌شناس، دو دیدگاه عمده دربارۀ تنبیه کودکان ارائه کرده‌اند. در نتیجه بین ادلۀ فقهی و روان‌شناختی تأدیب و تعزیر کودکان، فی‌الجمله هماهنگی وجود دارد.