تأسیس نقط الاعراب توسط شیعه و نقش آن در صحت قرائت

Abstract

کتابت قرآن یکی از موضوعات بنیادین علم قرائات است؛ لذا علم «رسم المصحف» جایگاه مهمی در ارتباط با حفظ اصالت و جاودانگی قرآن بر عهده دارد. از آنجا که پس از وفات پیغمبر اسلام و گسترش سرزمین‌های اسلامی بیم از بین رفته یا تحریف قرآن وجود داشت و از دیگر سو با توجه به اهمیت اعراب‌گذاری در ساختار مفهومی زبان عربی، به‌ویژه زمانی که اقوام غیر عرب به جامعه اسلامی پیوستند، ایده اعراب‌گذاری قرآن کریم مطرح شد که بنابر مشهور، ابوالأسود دوئلی انجام این ‌کار را با اشاره امام علی بن ابی طالب بر عهده گرفت و علم نحو یعنی علم اعراب القرآن را بنا گذاشت. در نوشتار حاضر، روند تکمیلی اعراب و اعجام و نقطه‌گذاری قرآن کریم توسط دوئلی و شاگردانش بررسی شده است. بیان مفاهیم نقط الاعراب و نقط الاعجام و رسم‌الخط قرآن، ویژگی‌های رسم المصحف عثمانی و مراحل تطور خط عرب، زمینه‌های تاریخی نقطه‌گذاری و علل نیاز به وجود اعراب و اعجام در قرآن، شخصیت و مقام علمی و اجتماعی دوئلی از مباحث مطرح مورد بررسی در این نوشتار است.