بررسی معیار تشخیص قرائت صحیح قرآن و حجیت آن

Abstract

قرآن کریم آخرین و کامل‌ترین کتاب الهی و آسمانی است که قرائت آن، توقیفی است و باید بر اساس آنچه بدان تکلیف شده‌ایم، قرائت شود. در طول تاریخ اسلام، قرائت‌های گوناگونی برای قرآن کریم صورت گرفته است که همه آنها از حجیت برخوردار نیستند. معیارهای متعددی نیز از سوی دانشمندان علوم قرآنی از جمله شهرت و اتفاق منطقه‌ای، مطابقت با رسم الخط، هماهنگی با قواعد ادبی برای تشخیص قرائت صحیح از دیگر قرائات ذکر شده‌ است که برخی از آنها پشتوانه علمی مقبولی ندارند؛ زیرا معیار قابل پذیرش برای تشخیص قرائت صحیح، شهرت و قرائت جمهور مسلمانان است. از میان همه قرائت‌های ذکر شده برای قرآن کریم هفت یا ده قرائت برگزیده شده‌ است که هیچ یک از این قرائت‌ها دارای تواتر تا خود پیامبر اکرم نیست و از میان آنها، تنها یک قرائت دارای حجیت است و آن قرائت مشهور میان مسلمانان است که روایت حفص از عاصم. مصداق کامل آن است و دلایل کسانی که قرائت‌های هفت‌گانه یا ده‌گانه را تجویز می‌نمایند، نیز ناتمام است، از این‌رو، اولویت با خواندن قرائت مطابق روایت حفص از عاصم است. از طرفی هیچ دانشمندی در حجیت و اعتبار روایت حفص از عاصم، اختلاف و ممانعت ندارد. به همین دلیل، معتبرترین و آسان‌ترین قرائت، همان روایت حفص از عاصم است که در صورت شک نیز ـ طبق قاعده اشتغال ـ این قرائت است که ذمه شخص مکلف را بریء می‌نماید.