بررسی نگرش کاربران شبکه های اجتماعی به مقوله عفاف و حجاب در فضای مجازی (مطالعه موردی شهر بجنورد)

Abstract

با ورود ماهواره و گسترش سریع فناوری‌های شبکه، چالش‌های جدیدی پیش روی مقوله حجاب و عفاف قرار گرفت. شناسایی آسیب‌های احتمالی دنیای مجازی در رابطه با حجاب و عفاف می‌تواند همچنیان موضوع پژوهش‌های اجتماعی، دینی و تربیتی باشد. پژوهش حاضر با مبنا قرار دادن یافته‌های یک پژوهش نظری با عنوان «ارتباط عفیفانه در شبکه‌های اجتماعی سایبری» به بررسی نگرش کاربران شبکه‌های اجتماعی به مقوله حجاب و عفاف در دنیای واقعی و مجازی و همچنین میزان پایبندی آنها به رفتار عفیفانه در هر دو فضای واقعی و مجازی پرداخته است. پژوهش به لحاظ پارادایم پژوهشی از زمره پژوهش‌های کمّی و از انواع توصیفی به شمار می‌رود و از منظر روش، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کاربران شبکه‌های اجتماعی ساکن استان خراسان شمالی تشکیل می‌دهد که از این میان 490 نفر زن و مرد که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند، پرسشنامه ها را تکمیل کردند. ابزار این پژوهش یک پرسشنامه محقق ساخته است که ضرایب همسانی درونی آن با روش آلفای کرونباخ بین 0/71 تا 0/83 محاسبه گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که حدود 54% از شرکت‌کنندگان بیش از دو ساعت و حدود 25% بین یک تا دو ساعت در روز از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. تحلیل یافته‌ها نشان داد که نمره نگرش کاربران به مقوله حجاب و عفاف خوب ارزیابی نمی شود و برخلاف کلیشه‌های ذهنی، نمره زنان به‌ طور معناداری بالاتر از مردان است. همچنین، نمره افراد متأهل و کسانی که کمتر از یک ساعت در روز از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، به‌طور معناداری در مقوله‌های نگرش به حجاب در دنیای مجازی بالاتر از افراد مجرد است. با عنایت به یافته‌ها، به‌طور ویژه پیشنهاد می‌شود که در تبلیغات دینی، مردان بیش از زنان و حداقل به همان اندازه مورد خطاب قرار گیرند. همچنین با توجه به ارتباط مستقیم معنادار بین میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی و نمره نگرش کاربران، لازم است که کاربران به ویژه افراد مجرد، از طریق آموزش‌های دینی و همچنین ارتقاء سواد رسانه‌ای نسبت به آسیب‌های فضای مجازی شناخت بیشتری پیدا کنند.