شایستگی‎های منشی و بایستگی‎های کنشی کتابدار کودک در ایران

Abstract

هدف: در پژوهش حاضر ویژگی‌ های درونی (َمنِشی) و بیرونی (کُنشی) کتابدار کودک بررسی و سپس اولویت‌ بندی شدند. این ویژگی‏ ها شامل شایستگی در باورها، احساسات و عواطف و هیجانات، و امیال و اراده‎ ها، و بایستگی‎ در گفتار و رفتار بوده و الگوی آن از فیلسوفی به نام تتنس که معاصر کانت بوده، أخذ شده است. روش‌ شناسی: پژوهش در دو مرحله و با دو روش انجام شد. مرحلۀ اول (کیفی) شامل تحلیل متون داخلی و خارجی و مصاحبه با خبرگان جهت استخراج ویژگی ‎ها ذیل مقولات پنج‎ گانه بود و در آن، از روش تحلیل مضامین استفاده شد. مرحلۀ دوم (کمّی)، شامل رتبه‎بندی مؤلفه ‎های استخراجی با نظر خبرگان بود که در آن از روش تحلیل سلسله‎ مراتبی، ابزار پرسشنامۀ ای‎اچ ‎پی و نرم‎ افزار اکسپرت ‎چویس استفاده شد. یافته ‎ها: نشان داد که مؤلفه ‎ها در سه سطح حداقلی، پایه و ایدئال قابل تقسیم‌ اند و سطح حداقلی شامل مهم‌ ترین معیارها است. در سطح حداقلی و در مقولۀ باورها، دانش درباره روانشناسی رشد و متون و ادبیات کودک (رتبۀ 1، 346/0)، اولویت ‎دهی به جمع ‎گرایی (رتبۀ 2، 265/0)، درک حساسیت کودک (رتبۀ 3، 218/0)، و باور به حقوق کودک (رتبۀ 4، 171/0) جزو مهم‌ ترین‎ ها بودند. در مقولۀ عواطف، آرامش روان (رتبۀ 1، 385/0)، بشاشیت (رتبۀ 2، 213/0)، شوق به کار با کودک (رتبۀ 3، 152/0) و روحیۀ خدمت‌ گزاری (رتبۀ 4، 150/0) قرار گرفتند. در مقولۀ امیال، اراده به در دسترس بودن (رتبۀ 1، 429/0)، خودانگیختگی (رتبۀ 2، 314/0)، میل به کار با خانواده‎ ها (رتبۀ 3، 168/0)، و رغبت به تغییر در محیط (رتبۀ 4، 09/0) دسته‌ بندی شدند. در مقولۀ گفتار، خوش ‎آهنگی کلامی (رتبۀ 1، 421/0)، مهارت ‎های ارتباط گفتاری و شنیداری (رتبۀ 2، 228/0)، قدرت اقناع و استدلال (رتبۀ 3، 225/0)، و توانایی شبکه ‎سازی بین افراد (رتبۀ 4، 127/0) قرار گرفتند. نهایتاً در مقولۀ رفتار، توانایی در فضاسازی (رتبۀ 1، 324/0)، مهارت‎های کتابشناختی (رتبۀ 2، 266/0)، تسلط در آموزش نفر به نفر (رتبۀ 3، 262/0)، و توانمندی در آراستگی و نظم (رتبۀ 4، 148/0) قرار گرفتند. نتیجه‌ گیری: یافته‌ ها نشان می‎دهد شایستگی‎های منشی و بایستگی‎های کنشی مورد قبول برای کتابدار کودک گرایش به ویژگی‎های جمع‌ گرا دارد تا فردگرا و این بر خلاف آموزش‎ های دانشگاهی، سبک زندگی شهری، و قوانین و مقررات اجتماعی است که غیرمستقیم فردگرایی را تبلیغ می‌کنند. لذا، برای تربیت کتابدارانی با این ویژگی‌ ها، نیاز به آموزش روش‎های خودآموزی، روش‎های آموزش، دانش روانشناسی و کتابشناسی، و نیز تلاش در تغییر مرام اخلاقی آنان به سمت اجتماع‎ گرایی، منافع جمعی و دگرخواهی است که مورد آخر، کار بسیار دشواری است.