‌‌‌نقش مگامال‌ها و مغازه‌های محلی در سرمایه اجتماعی محلی شهروندان تهرانی

Abstract

برپایه مفهوم سازی جیمز کلمن و رابرت پاتنام سرمایه اجتماعی بین فردی در مورد روابط مبتنی بر اعتماد و همچنین داد و ستد عمومی ونه الزاما مالی بین کنشگران شبکه‌های اجتماعی غیر مجازی سخن می‌گوید. ناگفته پیدا است که اینگونه مناسبات اجتماعی، در فضاهایی شکل می‌گیرد که پیشینه زیست بوم گروه‌های انسانی در آنها وجود داشته باشد. بر این اساس فضاهای شهری گوناگون به عنوان زیست بوم غالب انسانی در جهان کنونی نقش مهمی را در ایجاد و توسعه سرمایه اجتماعی به ویژه از نوع بین فردی می‌تواند ایفاء کند. از همین رو این مقاله به بررسی نقش مگامال‌ها و مغازه­های محلی به عنوان فضاهای مختلف شهری در انواع سرمایه اجتماعی شهروندان تهرانی متمرکز شده است. نمونة آماری پژوهش حاضر 416 نفر از سه مجتمع تجاری واقع در شهر تهران و مغازه‌های محلی واقع در شعاع 500 متری این مراکز خرید برای نمونه­گیری انتخاب شده‌اند. این سه مگامال و مجتمع تجاری عبارتند از: مجتمع تجاری پالادیوم درمنطقه 1، مگامال اکباتان در منطقه 5 و مجتمع تجاری کیان در منطقه 17. همچنین انتخاب پاسخگویان در مراکز خرید و مغازه­های محلی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی سیستماتیک و دریافت اطلاعات از آنها از طریق مصاحبه ساخت یافته صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد، مراجعه به مگامال ها با ضریب 117/0- رابطه عکس بر سرمایه اجتماعی پل زننده دارد و با ضریب 15/0 تاثیر مستقیم بر سرمایه اجتماعی پیوندی داشته و سرمایه اجتماعی پل زننده با ضریب 240/0 تاثیر مستقیم بر روی سرمایه اجتماعی پیوندی دارد. در سوی دیگر اما، خرید از مغازه‌های محلی با ضریب 15/0- تاثیر مستقیم کاهنده بر سرمایه اجتماعی پیوندی را نشان می‌دهد. به بیان دیگر میزان مراجعه کنشگر به مگامال کاهش سرمایه اجتماعی پل زننده را در پی دارد. سرمایه اجتماعی پل زننده بیشتر متکی به شبکه‌های اجتماعی از نوع پیوند ضعیف است یعنی شبکه روابط اجتماعی بین فرد با آشنایان، دوستان غیر صمیمی، خویشاوندان دور و ... که عملا رابطه با آنها می‌تواند پلی بین شبکه‌های مختلف را فراهم آورد. در مقابل اما هر چه میزان مراجعه فرد به مگامال افزایش می­یابد، با توجه به الگوی مراجعه و خرید در مجتمع­های تجاری که بیشتر خانواده محور است، سرمایه اجتماعی پیوندی یا همان سرمایه اجتماعی درون شبکه‌های با پیوند قوی افزایش می‌یابد.