مقایسه تجمع برخی فلزات سنگین (جیوه، مس و روی) در بافت کبد و عضله ماهی کپور پرورشی و کپور دریایی (Cypinus carpio)

Abstract

فلزات سنگین جزو آلاینده‌های غیرقابل تجزیه می‌باشند که بر موجودات زنده آب‌ها از جمله ماهی‌ها اثـر می‌گذارند. در این مطالعه به بررسی غلظت سه فلز سنگین جیوه، مس و روی در بافت عضله و کبد ماهی کپور وحشی (Cypinus carpio) دریای خزر و کپور پرورشی (مزرعه‌ای در اطراف شهر ارومیه با منبع آب چاه) بترتیب به عنوان نمونه‌های دریایی و پرورشی و برآورد میزان خطر پرداخته شد. در این تحقیق 20 نمونه ماهی کپور معمولی از این منابع تهیه گردید. فلزات سنگین با استفاده از دستگاه جذب اتمی مجهز به سیستم شعله اندازه‌گیری گردیدند. نتایج نشان داد حداکثر میانگین میزان این فلزات در ماهی کپور، مربوط به فلزات روی و مس در ماهی کپور دریایی بترتیب 52/7 ± 29/78 و 46/2 ± 24/6، و در کپور پرورشی بترتیب 5/21 ± 31/134و 9/7 ± 8/22 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک بوده است و میزان فلز سمی و غیر ضروری جیوه در کپور پرورشی و دریایی به ترتیب 33/0 ± 48/1 و 13/0 ± 54/0 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن خشک بوده است. بین مقادیر فلزات اندازه گیری شده در دو بافت عضله و کبد اختلاف معنی‌داری مشاهده نشد (05/0<P). میزان فلزات سنگین با شاخص‌های زیست‌سنجی (سن، طول و وزن) ماهی کپور در هر دو محل نمونه‌برداری ارتباط معنی‌داری مشاهده نشد (05/0<P). علاوه بر این، جنسیت ماهی کپور با تجمع دو فلز روی و جیوه ارتباط معنی‌داری داشته (05/0>P) در حالی‌که با تمرکز مس ارتباط معنی‌دار نداشت (05/0<P). مقایسه این فلزات با حد مجاز استانداردهای جهانی نشان داد که مقدار روی در کپور پرورشی از حد مجاز تمامی استانداردهای ذکر شده بالاتر است.