ماهیت سازوکار حل‌وفصل اختلافات برجام

Abstract

با انعقاد برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام) در ۱۴ جولای ۲۰۱۵، بین ایران و گروه ۱+۵، اختلاف هسته‌ای ایران بعد از نزدیک به 13 سال پایان پذیرفت. بلافاصله پس از این اتفاق، شورای امنیت قطعنامۀ 2231 را در تأیید مفاد برجام به تصویب رساند. این سند که تمامی تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل و همچنین تحریم‌های چندجانبه و ملی (اتحادیۀ اروپا و آمریکا) مرتبط با برنامۀ هسته‌ای ایران را لغو کرده، در بندهای 36 و 37 خود، سازوکار حل‌وفصل اختلافات و رسیدگی به نگرانی‌ها و ادعای عدم‌پایبندی اعضا به تعهداتشان را پیش‌بینی کرده است. این سازوکار از جهات بسیاری، متفاوت از شیوه‌های سنتی حل‌وفصل اختلافات (حقوقی و سیاسی) بوده و به‌عنوان یک شیوۀ بدیع و ابتکاری، دارای وجوه مشابهت‌ با «آیین عدم پایبندی» است. این مقاله مبتنی بر روش توصیفی - تحلیلی، ضمن اشارۀ اجمالی به محتوای برجام و قطعنامۀ 2231، به‌تفصیل و به‌دقت به تبیین ماهیت سازوکار حل‌وفصل اختلافات برجام می‌پردازد.