تفسیر ایستای دیوان بین‌المللی دادگستری در احراز مسئولیت نسل‌زدایی: واکاوی قضیۀ کرواسی علیه صربستان (2015)

Abstract

دیوان بین‌المللی دادگستری، در پی طرح دعوای کرواسی علیه صربستان و رویارویی با دعوای متقابل، پس از نزدیک به شانزده سال رسیدگی، در نهایت در سال 2015 مبادرت به صدور رأی ترافعی راجع به جنایت نسل‌زدایی کرد. دیوان بین‌المللی دادگستری که در صدور این رأی، بسیار تحت تأثیر دیوان بین‌المللی کیفری برای یوگسلاوی سابق بود، با عدم احراز عنصر معنوی، حکم به عدم تحقق جنایت نسل‌زدایی داده و تلویحاً آستانۀ بسیار بالایی برای احراز قصد خاص قائل شده است. در پروندۀ یادشده، این فرصت برای دیوان پیش آمد تا با رسیدگی به این اختلاف به ابعاد مختلف و حائز اهمیتی در حقوق بین‌الملل از جمله و به‌ویژه جانشینی دولت‌ها در زمینۀ مسئولیت بین‌المللی و احراز شرایط نسل‌زدایی بپردازد. لیک به‌رغم فرایند طولانی رسیدگی، این رأی نه‌تنها به پویایی حقوق بین‌الملل کمک نکرده که حتی کنوانسیون منع و مجازات نسل‌زدایی را به سندی ناکارامد تبدیل کرده است. نقد این رویۀ دیوان موضوع نوشتار پیش روست.