راهکار پیشنهادی برای اصلاح شورای امنیت سازمان ملل

Abstract

سازمان ملل متحد، پس از ناکامی آرمان‌های ابتدای سدۀ بیستم و به‌منظور غلبه بر مشکلات آن، بر فراز سازه‌های ازهم‌پاشیدۀ جامعۀ بین‌الملل ایجاد گردید. اما باوجود توفیقاتی که سازمان ملل به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی جهانی نسبت به سلف خود داشته، باید اذعان کرد این امیدها در برخی جنبه‌ها سرابی بیش نبوده و این سازمان به برخی اهداف خود به‌علت مغایرت با منافع ملی دولت‌های بزرگ نرسیده است. در این میان وجود حق وتو برای پنج عضو شورای امنیت (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و انگلستان)، از همان ابتدای تأسیس سازمان با انتقادهای فراوانی روبرو بوده است. کشورهای کوچک از آغاز و در کنفرانس سانفرانسیسکو با داشتن چنین اختیاری برای کشورهای بزرگ مخالف بوده، آن را با روح منشور مغایر می‌دانستند. امروزه نیز باوجود استدلال کشورهای بزرگ مبنی بر داشتن مسئولیت حفظ صلح و امنیت، مخالفت‌ها نسبت به این حق به‌ویژه پس از جنگ اخیر در عراق، بیش از گذشته افزایش یافته است. این پرسش همواره مطرح بوده است که آیا پنج عضو دائم شورای امنیت در وهلۀ نخست برای دراختیار داشتن این حق تا چه اندازه شایسته هستند، و در وهلۀ دوم به چه میزان اعطای این حق به پنج کشور یادشده، برای جامعۀ بین‌الملل مفید بوده است. بر مبنای همین تردیدها، کشورها و ارگان‌های مختلف تلاش داشته‌اند تا طرح‌های جایگزین برای این حق اعضای دائم شورای امنیت ارائه کنند. در این مقاله ضمن توضیح دلایل وجوب این تغییرات، ایدۀ جدیدی ارائه شده است.