عقل‌گرایى

Abstract

نویسنده در این مقاله با بررسى واژه عقلگرایى، آن‏رادر عرصه‏هاى مختلف، نظیر عصر روشنگرى،کلام و تجربه‏گروى بررسى کرده‏است. <br />براى اینکه خواننده بصیرت بیشترى نسبت‏به جهان‏بینى عقلگرایى پیدا کند از مباحثى نظیر تصورات فطرى، اصول فکرى، جدال با تجربه‏گروى، معرفت و معرفت‏شناسى دکارت، سنت دکارتى، علم و روش علمى و وجوهر و علیت‏بحث‏شده است. <br />از ریشه لاتینى Ratio ، به معناى عقل، براى اشاره به‏جهان‏بینیها و نهضتهاى فکرى گوناگون به‏کار رفته است که مهمترین آنها، جهان‏بینى یا برنامه فلسفى‏اى است که بر توانایى عقل پیشینى براى دریافت‏حقایق اساسى عالم تاکید دارد و از این رو مایل است‏به علوم طبیعى همچون مشغله‏اى اساسا پیشین بنگرد. هرچند فلسفه‏هایى که در این عنوان عام مى‏گنجند در دوره‏هاى گوناگون به منصه ظهور رسیده‏اند، اما روح عقلگرایى به این‏معنا به طور اخص یادآور فلاسفه معینى‏ازقرن هفدهم و اوایل قرن هجدهم‏است که‏مهمترین آنان دکارت، اسپینوزا، ولایب‏نیترند. این نوع عقلگرایى موضوع‏مورد بحث این مقاله است. با وجوداین‏دوکاربرد دیگر این اصطلاح را باید بازشناخت.