از هنگامی که دیوید هیوم، تجربه‏گرای مشهور انگلیسی، میان قضایای علمی و اخلاقی خط کشید و این دو حوزه را کاملا متفاوت دانست، اهل تحلیل این نکته را از او آموختند که تنها با ارتکاب یک مغالطه منطقی می‏توان قصه‏ای سرود که با ...

مجله بسیار وزین و متین نقدونظر که به گمان ما در زمان کنونی، کم‏نظیر، بلکه بی‏نظیر است، در هر شماره خود درباره یک موضوع علمی، سؤالاتی را مطرح می‏کند و برای چند تن می‏فرستد و پس از دریافت جواب، آنها را همراه با تعدادی مقاله ...

اشاره: (1) در این مقاله، ابتدا به تحلیل سرشت مفاهیم اخلاقی می‏پردازیم که رکن کلیدی و اساسی زبان اخلاق را تشکیل می‏دهند. سپس درباره منشا انتزاع و عینیت این مفاهیم و پس از آن در مورد انواع جملات اخلاقی و سرشت و کارکردهای ...

در این نوشتار، کلمه «اخلاق‏» به معنای سطحی یا محاوره‏ای آن، که اشاره به نوعی آداب و رسوم دارد، به کار نمی‏رود، بلکه در معنای اصلی و اساسی آن استعمال می‏شود. اخلاق را می‏توان به مثابه الگوی رفتاری که مبتنی بر ارزشهای مطلق ...

استعمال امروزین «اخلاق فضیلت‏مدار» (1) به نحوی است که یک دیدگاه را از سایر دیدگاههای موجود در اخلاق تمیز می‏دهد. اما در فلسفه یونان این تقسیم نامعقول بوده است، بدان جهت که در این فلسفه، که فضیلت‏یک مزیت (آریته) (2) به شمار ...

اخلاق بدون خدا ؟

در پرتو ارتباط عمیق و ستودنی دین و اخلاق، تنها سؤال طبیعی [و بجا] این است که آیا اخلاق نوعی وابستگی ذاتی به دین دارد؟ نشانه‏های [این وابستگی] زیاد است: هنجارهای اخلاقی بخش عمده‏ای از آموزه‏های دینی را تشکیل می‏دهند; ...

ناگفته پیداست که بحثهای اخلاقی غیر از مباحثی است که مربوط به فلسفه اخلاق است; و خلط بین این دو مبحث، در بسیاری از موارد موجب اشتباهاتی می‏گردد. با توجه به این نکته، لازم به تذکر است که موضوع این مقاله، بیشتر در راستای بحث ...

«اندیشه اسلامی انتقادی می‏خواهد اسلام را از عزلت و انزوایی که تاریخ، از سده پنجم یا ششم هجری (یازدهم یا دوازدهم میلادی)، به آن تحمیل کرده بیرون آورد. اسلام نیازمند اندیشه‏ای است که او را از آن ویژگی فریبنده‏ای که گرایش ...

یکی از مباحث عمده‏ای که در بحث عدالت مطرح است آن است که کدام یک از حق و خیر را باید مقدم دانست. در این باره لیبرالها برآنند که حق بر خیر مقدم است، در حالی که نظریات سنتی مربوط به عدالت، خیر را مقدم می‏دانند. معنای این سخن ...

1. علم... و بنیاد اخلاق یکی از پدیده‏هایی که در اندیشه اروپایی معاصر و، به تبع آن، اندیشه عربی جلب توجه می‏کند، اهتمام فزاینده به مساله اخلاق و ارزشهاست. از دو دهه پیش از این، فیلسوفان و اندیشه‏گران و ...

عقل عملی و عقل نظری قوه عاقله شانش تعقل و فعلیتش فعلیت عاقلیت است; همان‏گونه که در سایر قوای ظاهری و باطنی، امر بدین منوال است. هم قوه عاقله و هم دیگر قوای موجود در انسان، فقط فعلیتی را می‏پذیرند که به ...

اختلاف اشیاء در میزان عقل همان‏گونه که امامیه و معتزله، برخلاف اشاعره، معتقدند، حق آن است که افعال نزد عقل یکسان نیستند; یعنی نمی‏توان گفت در هیچ یک از افعال خصوصیتی ذاتی یا صفتی حقیقی یا جهتی اعتباری ...

بی‏شک هر یک از ما واژه‏ها و جمله‏هایی مانند« x (مثل راست‏گویی) خوب است‏»،« y (مثل دروغ‏گویی) بد است‏»، «باید به x عمل کرد» و« x وظیفه است‏» را به تکرار بر زبان می‏رانیم. هدف ما از به کارگیری این جمله‏ها چیست و با آنها چه ...