معناشناسی سیستماتیک واژۀ ولایت و رسم شبکه‌های معنایی مرتبط با واژۀ ولایت در آموزه‌های امام رضا (ع)

Abstract

ولایت از والاترین واژه‌ها و مفاهیمی است که از حیث معنای لغوی و اصطلاحی در کاربرد قرآنی و روایی مراتبی دارد و با مفاهیم متعددی گره خورده است. در یک سطح، ولایت به خداوند متعال منحصر است و از سویی این مقام به اذن خداوند متعال به انبیا و اولیا داده شده که ولایت آنها مقید، محدود و مأذون و در طول ولایت خداوند است. در این پژوهش با اتخاذ روش توصیفی – تحلیلی همراه با رویکرد زبانشناختی، مفهوم واژۀ ولایت در لغت و اصطلاح بررسی می‌شود و پس از تبیین مفهوم ولایت با بررسی و تحلیل واژه‌های مترادف و مرتبط با آن، ارتباط واژۀ ولایت با واژگانی چون توحید، امامت، هدایت، نبوت، ملکوت بیان شده و با رسم شبکه‌های معنایی به روشن‌تر شدن مفهوم ولایت از دیدگاه امام رضا (ع) کمک می‌شود. بر اساس یافته‌های این مقاله، ولایت از واژه‌های کلیدی است که با واژه‌های توحید، نبوت، امامت، اطاعت، عروة‌الوثقی، دین حق، هدایت و راسخون فی‌العلم و ولایت خداوند متعال و ملکوت‌الله مرتبط است و معتقدان به ولایت که از اهل بیت اطاعت و تبعیت کنند، نجات می‌یابند و منکران آن اهل دوزخند.