پژوهشنامه تفسیر کلامی قرآن
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
نگاهی به آیات فقهی معابد اهل کتاب
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-12-22)گرچه اسلام همۀ احکام مساجد را بر معابد جاری نمی‌کند، در بسیاری از موارد معابد اهل کتاب را به دیدۀ مساجد می‌نگرد، از همین‌رو نماز خواندن مسلمان در معابد اهل کتاب را صحیح می‌داند. توصیۀ قرآن به بزرگداشت و تعظیم شعائر خداوند، ...
-
مقارنه دیدگاه ها در گستره عصمت گفتاری رسول خدا با محوریت آیات نخست سوره نجم
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-12-22)شرط اصلی تحقق رسالت، عصمت انسان منتخب بوده که این اندیشه از دیدگاه قرآن نیز ضروری دانسته شده است. در اثبات عصمت انبیا (ع) علاوه بر دلایل عقلی، از دلایل نقلی نیز بهره گرفته‌اند. مسئلۀ پسین در حوزۀ عصمت، بررسی نگاه آموزه‌های ...
-
نظریۀ عدم اشتراک لفظی معنای عبادت در قرآن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-12-22)اغلب مفسران عبادت در قرآن را مشترک لفظی دانسته‌اند. در حالی‌که گوهر معنایی عبادت در لغت، خضوع بوده و خضوع در مقابل کسی یا چیزی به‌عنوان رب بودن او، عبادت اوست. این معنا همۀ کاربردهای قرآنی این ماده را پوشش می‌دهد. بنابراین ...
-
مفهوم‌شناسی واژۀ «شعر» و «شاعر» در قرآن کریم
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-12-22)نسبت دادن اتهام «شعر» به قرآن کریم و اتهام «شاعر» بودن به پیامبر اکرم (ص) از جمله اتهاماتی بود که مشرکان مطرح کردند تا به این طریق، الهی بودن قرآن را انکار کنند و به‌دنبال آن رسالت پیامبر (ص) را زیر سؤال ببرند. هرچند در ...
-
گسترۀ معنایی آیۀ «وَ قُولُوا لِلنَّاسِ حُسْناً» با رویکردی فقهی از منظر مفسران فریقین
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-12-22)اخلاق بسترساز روابط اجتماعی است، به‌نحوی که در نبود آن جامعه دچار گسست و شکست روحی و روانی می‌شود. نمی‌توان بین فقه و اخلاق جدایی قائل شد؛ حکم شرعی، تشریعی است از جانب خداوند برای تنظیم زندگی انسان اعم از اینکه به افعال، ...
-
وحی بیانی و چیستی نطق محسوس قرآن (در پرتو آموزه‌های نهج‌البلاغه)
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-09-23)سبک و نحوۀ سخن گفتن قرآن مجید با انسان، همواره یکی از خدشه‌های ذهنی انسان به‌خصوص دین‌پژوهان معاصر است که ذهن آنها را می‌گزد. به باور نویسنده قالب تجلی این سبک را باید در حقیقتی به نام «نطق قرآن» جست‌وجو کرد. بر اساس قراین ...
-
قبول ولایت از طرف سلطان جائر برداشت حکم فقهی از« آیۀ 55 سورۀ یوسف» در تفاسیر فریقین
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-09-23)مقالۀ حاضر به بررسی چگونگی استنباط حکم فقهی «قبول ولایت از طرف جائر» با تکیه بر آیات قصص قرآن و استناد به آیۀ کریمۀ «قَالَ اجْعَلْنِی عَلَى خَزَآئِنِ الأَرْضِ إِنِّی حَفِیظٌ عَلِیمٌ» (یوسف: 55) می‌پردازد. اندیشۀ سیاسی شیعه ...
-
نقد انگارۀ زمینه‌سازی ابن ابی‌جمهور احسایی برای اخباریگری
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-09-23)برخی معتقدند که حدیث‌پژوهی ابن ابی‌جمهور احسایی در سدۀ نهم و نوع عملکرد علمی وی، زمینه‌ساز مکتب اخباریگری در سده‌های بعدی شد و با این تحلیل، احسایی را در جریان نص‌گرایان و عقل‌ستیزان جای داده‌اند. این مقاله سعی دارد با ...
-
بررسی بینامتنیت عهدین در دعای سمات
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-09-23)بینامتنیت بر این اندیشهاستوار است که هیچ متن مستقلی وجود ندارد، بلکه متون از یکدیگر وام می‌گیرند و میان آنها رابطۀ تنگاتنگ و دوسویه‌ای وجود دارد. بر اساس این نظریه هر متنی زاییدۀ متون گذشته یا معاصر است؛ ...
-
روش تفسیری علامه طباطبایی در«تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن»
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2015-09-23)علامه طباطبایی پیش از نگارش «المیزان فی تفسیر القرآن» در قم، تفسیر دیگری با نام «تفسیر البیان فی الموافقة بین الحدیث و القرآن» در زادگاهش تبریز نگاشت که پایه‌های اولیۀ المیزان محسوب می‌شود. سبک آن چنین است که علامه، ابتدا ...
-
بررسی تطبیقی دیدگاه مفسران فریقین دربارۀ مصداق شاهد (هود: 17)
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)آیۀ 17 سورۀ هود از جمله آیاتی است که با اختلاف آرای شیعه و اهل سنت رو‌به‌رو شده است. برخی از مفسران اهل سنت ابوبکر را مصداق "شاهد" معرفی کرده‌اند و با استناد به قراین و دلایلی از انتساب این آیه به امیرالمؤمنین (ع) خودداری ...
-
بررسی مقالۀ «شراب» از دایرةالمعارف قرآن لیدن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)در این نوشتار، مقالۀ انگلیسی «شراب» (wine) نوشتۀ کاترین کوانی از دایرةالمعارف قرآن لیدن (Encyclopedia Of the Quran)، جلد 5، صفحات 481 - 483 ترجمه شده و سپس با استفاده از کتاب‌های فقهی، تفسیری و لغوی شیعه و سنی و برخی مواد ...
-
تشابه‌ها و تفاوت‌های معتزله و نومعتزله در رهیافت ادبی به قرآن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)معتزله و نومعتزله دو جریان فکری عقل‌گرا هستند که تفسیر ادبی قرآن را مورد عنایت ویژه قرار دادند. رویکرد ادبی معتزله در تفسیر قرآن از تفکر کلامی آنها برخاسته بود و آموزه‌هایی همانند اعتقاد به خلق قرآن و وجود مجاز و راه داشتن ...
-
مفهوم‌شناسی قرائت قرآن کریم همراه با حزن با رویکرد انتقادی
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)یکی از توصیه‌های معصومین (ع) پیرامون قرائت قرآن، خواندن آن با حزن است. این توصیه به‌طور واضح از ظاهر برخی احادیث مستفاد می‌شود. اما آیا وجود حزن در قرائت قرآن لازم است؟ وجود حزن در قرائت، موجب ارتباط بهتر قاری و مستمع با ...
-
بررسی و شرح مستند قاعدۀ رجال نوادرالحکمه
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)تصحیح روایات به قرینۀ وجود آنها در یکی از جوامع اولیه و آنگاه استثنا کردن برخی از آنها، از روش‌های معمول در ارزیابی روایت و شناساندن راویان نزد قدما بوده است. امروزه نیز بسیاری با پیروی از ابن‌ولید (م 343 ه.ق) – که روایت ...
-
مراد از سبب، به‌عنوان راز ظفرمندی ذوالقرنین
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-09-23)با عنایت به حقیقت اتصال قرآن به خزانۀ علم الهی، در این مقاله تلاش شده تا با روش بررسی آرای مفسران، حقایق مسلم دینی و تطبیق و تحلیل آنها، به رمزگشایی از اشارات رازآلود قرآن به ظفرمندی بی‌بدیل ذوالقرنین در طراحی و تأسیس ...
-
روش‌شناسی الکشف والبیان فی تفسیر القرآن
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-07-23)ابواسحاق ثعلبی نیشابوری، مفسر برجستۀ ایرانی در سدۀ چهارم و پنجم هجری به‌شمار می‌رود. ثعلبی در دانش‌های گوناگون اسلامی همچون ادبیات عرب (صرف، نحو، لغت، اعراب و علوم بلاغی)، حدیث، تفسیر و علوم قرآنی تبحر داشته است؛ به گونه‌ای ...
-
کاربردهای تفسیری تناسب اسما و صفات الاهی در فهم آیات
(پردیس فارابی دانشگاه تهران, 2014-07-23)درنگ در ویژگی تناسب در قرآن کریم، در فهم و تفسیر صحیح و استوار این کتاب آسمانی، نقشی اساسی داشته و برای دستیابی به ظرافت‌های معنایی و برخی اسرار آن، امری بایسته است. بر اساس مطالعات آماری، اسما و صفات الاهی، بدون احتساب ...
