مبانى فهم قرآن در نگاه امام على (ع)

Abstract

بررسى مبانى فهم قرآن از دیدگاه امام على(ع) است. فهم زبان قرآن، مانند هر زبان دیگرى، نیازمند ابزار، قواعد و متکى بر مبانى‌اى است، شمارى از این مبانى در کلمات امام على(ع) بیان شده است. نویسنده، پس از اشاره به رابطه تنگاتنگ امام على(ع) با پیامبر(ص( و جریان موج‌آساى وحى بر کرانه وجود على(ع) و امتیازیابى او بر سایر اصحاب و خویشان پیامبر(ص(، به فهم‌پذیرى قرآن در دو نگاه اثباتى و نفى مى‌پردازد و بر آن است که امام على(ع) قرآن را کتاب فهم‌پذیر مى‌شناخته، البته با ابزارهایى که براى فهم آن لازم است. این ابزارها عبارتند از: تفسیر قرآن با قرآن، فهم قرآن در پرتو سنّت و بیان اهل بیت(ع)، کثرت‌پذیرى فهم قرآن - که برآیند تأویل‌پذیرى و چند وجهى بودن قرآن است و در نتیجه خروجى آن، قراءت‌هاى همساز و ناهمساز است - . امام على(ع) ضمن ممکن و رواشمردن قراءت‌هاى متکثر و همساز و باطل شمردن قراءت‌هاى مختلف و ناهمساز، پلورالیزم تفسیرى را مردود مى‌شمارد و تنها یک قراءت و فهم را رسمى و ارزشمند مى‌داند و دیگر قراءتها را نه تنها غیررسمى، بلکه تهى از ارزش و اعتبار مى‌داند. در ادامه، نویسنده براساس اخبار رسیده از امام على(ع)، معیار گزینش فهم درست از نادرست را در سه محور: محکمات قرآن، سنّت نبوى و سنت و سیره اهل بیت(ع) ذکر مى‌کند و به ذکر مثالهایى مى‌پردازد. در پایان نیز به رابطه "قراءتهاى ناهمساز" با "انتظار از قرآن" و جاودانگى آموزه‌هاى قرآن اشاره مى‌کند.