مبانى و معیارهاى رفتار با زن در قرآن

Abstract

قرآن براى تعامل و رفتار در نهاد خانواده که دو رکن اساسى آن را زن و مرد تشکیل مى‌دهد معیارها و قواعدى بیان داشته است. نگارنده، پس از گزارش آغاز تاریخ حیات اجتماعى انسان در قالب نهاد خانواده، نگاه گذرا به ادوار سه گانه تاریخ حیات اجتماعى از منظر قرآن افکنده و آخرین دوره را دوره شروع قوانین و قواعد اجتماعى از جمله در روابط دوسویه مردان و زنان دانسته و سپس مبانى شیوه معاشرت مردان و زنان را برشمرده است که عبارتند از: همسانى مردان و زنان در آفرینش، همسانى در سرشت و فطرت انسانى، همسانى در شاخصه‌هاى انسانى از جمله در نیروى عقل و خرد. همسانى زن و مرد در شاخصه‌هاى انسانى چون خردمندى، نویسنده را بر آن داشته است تا به کاستى عقلانى زن به صورت مبسوط نیز بپردازد و آن را با استناد به آیات قرآن انکار کند، با این حال نویسنده ناهمسانى و تفاوتهایى را در بین زنان و مردان مى‌پذیرد و آن را ناشى از تفاوتهاى فیزیولوژیک مى‌داند که دست آفرینش در وجود هر یک از زن و مرد تعبیه کرده است. اما این تفاوت هیچ ارتباط به کرامت، میزان بهره‌ورى از انسانیت و عقل‌مندى زنان ندارد. گسترش و تداوم نظام‌مند نسل آدمیان و ایجاد کانون امن زندگى براى انسان، دو هدف بنیادین خانواده است که نگارنده آن را در نگره قرآنى دریافته است، راز کشش و تمایل دوسویه مردان و زنان و برشمارى ملاکهاى معاشرت مردان و زنان، تبیین مسایل پیرامونى این دو موضوع، همچون معاشرت به »معروف«، مفهوم معاشرت، جایگاه معروف در روابط زناشویى از نظر اسلام، نمونه‌هاى معاشرت به معروف، حوزه معناى معروف، ملاک حُسن معاشرت )طبع زن، عرف مردمان یک سرزمین، طبع و شأن اجتماعى خانواده و عرف جامعه انسانى( محورهاى اصلى مقاله را تشکیل مى‌دهد که نویسنده در مجموع به این نتیجه دست یازیده است که معروف، ملاک و معیارى است که قرآن آن را در روابط و تعامل مردان و زنان در کانون خانواده معتبر شناخته است، مقصود از معروف را نیز عرف و اجتماعى که محیط زیست هر خانواده است، معرفى کرده است.