درآمدى بر تفسیر ساختارى قرآن

Abstract

بررسى و نقد نظرات موافقان و مخالفان درباره وحدت غرض سوره‌ها است. نویسنده، پس از تبیین مفهوم وحدت غرض سوره‌ها به پیامدها و کارکردهاى کشف اهداف سوره‌ها از جمله: مقابله با شبهه افکنى‌هاى خاورشناسان، آشنایى سریع و آسان با مفاهیم قرآن، معیارى براى حل اختلاف تفسیرى، آشنایى با روش طرح معارف دینى در قرآن، فهرست‌بندى سوره‌ها، معیارى براى شناخت اسباب نزول‌هاى جعلى، تعیین معناى »بسم اللَّه« در هر سوره و ترجمه »پیوسته« قرآن پرداخته و اصل نظریه وحدت غرض سوره‌ها را مورد نقد و بررسى قرار داده است. در ادامه به توقیفى بودن ترتیب آیات پرداخته و دلایل موافقان: آیات قرآن، احادیث اهل بیت )ع( و مقتضاى بلاغت و سخن، دلایل مخالفان: نزول تدریجى قرآن در مناسبتهاى گوناگون، غرض محورى از ویژگى‌هاى کتاب‌هاى بشرى و نه قرآن و تلاش تکلّف‌آمیز در جهت ایجاد ارتباط میان آیات یک سوره را، به همراه ذکر نمونه‌هایى مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. سپس به تفصیل به روشها و راهبردهاى کشف غرض سوره از جمله: سیاق سوره، نام سوره، آیات آغازین و پایانى سوره‌ها، شأن نزول آیات و سوره‌ها، مکى یا مدنى بودن سوره‌ها، اسماء الحسنى، حروف مقطعه و قصص قرآنى پرداخته و در پایان، گزارشى از سبکهاى نمایشى ساختار سوره‌ها - سبک نمودار محتوایى، سبک گزارش محتوایى، سبک نمودار درختى، سبک استدلالى، سبک گزارش اجمالى و سبک تفصیلى - و غرض سوره قلم به عنوان نمونه به همراه نمودار درختى آن آمده است.