بررسی دیدگاه مفسران مسلمان و قرآن‌پژوهان غربی راجع به معنای «فُرقان» در قرآن

Abstract

در متن قرآن کریم واژه‌های پیچیده‌ای وجود دارد که هر کدام در بافت‌های مختلفی به‌کار رفته‌اند. یکی از آنها «فرقان» است. مفسرّان مسلمان متقدم و متأخر کوشیده‌اند با مسلّم گرفتن منشأ عربی این واژه، برای آن معانی گوناگونی مانند کتاب، تورات، انجیل و تمایز میان حق و باطل در نظر بگیرند. اما دانشمندان غربی برخلاف مفسران مسلمان، با تکیه بر روش‌های ریشه‌شناختی تطبیقی زبان‌های سامی، ریشه عربی برای این واژه قائل نیستند، بلکه آن را از «پورقانا»ی سریانی به‌معنای «نجات» دانسته‌اند. نویسنده با مقایسه دیدگاه‌های این دو گروه، ریشه‌ای جدید برای «فرقان» پیشنهاد می‌کند و بر این باور است که برخلاف نظر آنها، این واژه تلفیقی از ریشه «پورقانا» به‌معنای «نجات» و «پوقدانا»ی سریانی به‌معنای «فرمان» است. در نقد و بررسی مدعای نویسنده به این نتیجه رسیده‌ایم که می‌توان بر اساس بافت برخی از آیات که ناظر به کُتب وحیانی است، ریشه اصیل عربی برای فرقان قائل شد و معنای نور برای آن در نظر گرفت و با توجه به بافت آیات دیگر که ناظر به نجات قوم بنی‌اسرائیل و پیروزی مسلمانان بر مشرکان است، می‌توان ریشه‌ای آرامی/ سریانی برای آن در نظر گرفت.