مطالعه ساختار پوسته و سنگکره در زیر رشته کوههای زاگرس بر اساس مدلسازی دادههای گرانی و ژئوئید

Abstract

ویژگی‌های خاص زمین‌شناسی و اقتصادی منطقه کوهزایی زاگرس محققان بسیاری را در دهه‌های اخیر متوجه خود ساخته است. با وجود پژوهش‌های صورت گرفته، همواره نیاز به مطالعات بیشتر احساس می‌شود. از این‌رو در این تحقیق بر آنیم تا به بررسی ساختار پوسته و سنگ‌کره با استفاده از مدل‌سازی تلفیقی داده‌های گرانی زمینی با دقت بالا و داده های ژئوئید، به‌منظور کاهش عدم قطعیت جواب‌های حاصل از مدل‌سازی میدان‌های پتانسیل، در این منطقه بپردازیم. منطقه مورد مطالعه از حوضه خلیج‌فارس آغاز و با عبور از زاگرس چین و گسل خورده، پهنه سنندج-سیرجان و کمان ماگمایی ارومیه- دختر در جنوب ایران مرکزی خاتمه می‌یابد. بررسی ساختار پوسته و سنگ‌کره با استفاده از مدل‌سازی مستقیم ترکیبی داده‌های گرانی و ژئوئید انجام می‌گیرد. در این راستا و با هدف افزایش قیود ساختاری مدل، از تحلیل نقشه ادامه فراسوی داده‌های شدت مغناطیس کل، به-منظور مقید سازی عمق بیشینه سنگ بستر، از نتایج تفسیر نقشه بی‌هنجاری سرعت موج S به عنوان تقریب اولیه‌ای از هندسه گوشته فوقانی و همچنین از مطالعات زمین‌شناسی به‌طور گسترده استفاده خواهد شد. بر اساس نتایج حاصل از مدل‌سازی، کمینه ضخامت پوسته با مقدار متوسط 40 کیلومتر در زیر حوضه خلیج‌فارس و بخش جنوبی زاگرس چین‌خورده واقع شده است که با حرکت به سمت شمال‌شرق به‌تدریج افزایش یافته و در زیر گسل اصلی زاگرس به مقدار بیشینه 66 کیلومتر می‌رسد. با عبور از پهنه سنندج-سیرجان عمق موهو مجددا کاهش یافته و در زیر حوضه ایران مرکزی به 42 کیلومتر می‌رسد. همچنین تغییرات ضخامت سنگ‌کره با نازک‌شدگی در زیر پهنه سنندج- سیرجان همراه بوده و از 220 کیلومتر در زیر صفحه عربستان تا 100 کیلومتر در زیر صفحه ایران مرکزی متغییر است. این نازک‌شدگی می‌تواند تاییدی بر فرضیه جداییش بخشی از سنگ‌کره در حال فرورانش صفحه عربستان به زیر صفحه ایران در طی مراحلی از تشکیل کوهزایی زاگرس باشد.