تصویرپردازی ادبی در مراثی عصر انحطاط با رویکرد به ساختارهای زیبا شناسی (بررسی موردی: جلد پنجم مجموعۀ ادب الطّف)

Abstract

شاعران، تصویر را جزء جدایی ناپذیر شعر خود دانسته و ناقدان از این منظر به تحلیل و ارزیابی آثار ادبی پرداخته‌اند. از این میان، شعر عاشورایی به عنوان بخش عظیمی از میراث ادبیات متعهّد همواره به دنبال بازآفرینی این حادثه تراژدیک و تأثیرگذار بوده است. روشن کردن این بخش از زیبایی‌های ادبی در شعر عاشورایی عصر انحطاط هدفی است که در این پژوهش دنبال می‌کنیم. افزون برآن، هدف اصلی این مقاله، بررسی چند و چون تصاویر هنری سوگ‌ سروده‌های این دوره و تشخیص تصاویر پویا و متحرک در میان آنهاست. برای این منظور، با در پیش گرفتن روش توصیفی- تحلیلی با تکیه بر تشبیه و استعاره که خاص شاعران عصر انحطاط است، به بررسی سوگنامه‌های جلد پنجم از مجموعۀ ادب الطّف می‌پردازیم؛ برای این منظور، از نمودار مورد نیاز استفاده کردیم تا خواننده دیدی آماری نسبت به اینکه شاعر تا چه حد ذوق ادبی خویش را در درون مایۀ مفاهیم دینی، عبادی و سیاسی خویش جای داده و چه اندازه از تصاویر ادبی را جاندار و متحرک کرده است، به دست آورد. ارائه تصاویر جدید، حضور برجسته عناصر عاطفی در اشعار عاشورایی، تنوع و گستردگی عناصر تشکیل دهنده این تصاویر، بخشی از نتایج این پژوهش به شمار می‌روند. نویسندگان در این جستار درصدد آن بوده تا رسالت تصویر در شعر عصر انحطاط را از طریق دلائل علمی و بررسی موضوعی نشان دهد و از این طریق قابلیت‌ها را بازشناسی کرده و توانایی آنها را در کاربرد تصویرپردازی هنری در عصر جمود فکری و هنری تبیین کنند.