بررسی نظریه انسجام واژگانی در قصیده "کربلا لازلت کرباً و بلاً (سوگ سروده شریف رضی)

Abstract

انسجام یکی از عناصر زبان شناسی متن است که برای تحلیل متون به کار می رود.از آن جا که قصیده همزیه" کرب و بلا" یکی از معروف ترین و تأثیرگذارترین مراثی حسینی است که از سید رضی- جامع نهج البلاغه- به یادگار مانده، لذا این پژوهش بدان اختصاص یافته است. نوشتار حاضر بر آن است تا با استفاده از تکنیک نوین انسجام، نقش قرار گرفتن واحد های واژگانی، در پیوستگی متن و رساندن معنای مورد نظر به مخاطب را نشان دهد. هر چند در باره شریف رضی و اشعارش مقالات ارزشمندی نگاشته شده، اما تاکنون در مورد تأثیر انسجام واژگانی با محوریت این قصیده مطلبی به رشته تحریر در نیامده است. بدین منظور ابتدا به تعریف انسجام واژگانی و انواع آن می پردازیم و سپس نمونه هایی از عناصر آن را در این قصیده مورد بررسی و تحلیل قرار می دهیم. شیوه کار در این تحقیق توصیفی-تحلیلی و آماری است. یافته های پژوهش حاکی از این است که شریف رضی در رثای خود به ترتیب از ترادف، همنشینی، طباق ایجاب و تکرار بیشترین بهره را برده است. همچنین برای تثبیت و تبیین مضمون شعر طباق ایجاب به جای طباق سلب به کار رفته زیرا طباق سلب معمولاً برای اشاره گذرا و سطحی به یک امر به کار می رود.