تجلی صور خیال در صحیفه سجادیه، زیباترین اثر دعایی شیعه

Abstract

خیال، روح و جانمایة ادبیات و عرصة تجلی آن، عناصر علم بیان از جمله تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه است. صحیفة سجادیة امام سجاد(ع) به رغم غرض و هدف خاص مترتب بر آن، با برخورداری از سبک مخصوص به خود، اثری ادبی نیز به شمار می‌آید. اما این که تا چه میزان از این مهمترین جانمایة ادب یعنی خیال بهره گرفته، مسأله‌ای است که این مقاله به آن پرداخته و در پی پاسخ به این پرسش است که: در صحیفة سجادیه، چه عناصری از علم بیان که جلوه‌گاه خیال‌پردازی در متون ادبی است به کار رفته و تا چه حد این عناصر، خیا لپردازی را که قوام بخش ادبیات متن شمرده می‌شود، متبلور ساخته است؟ به این منظور با ارائة تعاریف مختصر از عناصر تشکیل دهندة دانش بیان و با تحلیل متن صحیفه و ارائة شواهدی چند معلوم ساخته‌ایم که امام سجاد (ع) در صحیفة خویش از تشبیه و کنایه و مجاز و استعاره به شیوه‌ای بسیار ظریف و زیبا بهره برده و مضامین را با ترکیباتی رو حنواز بیان کرده است. به‌علاو ه از میان انواع سه‌گانة خیال (ساده، آفریننده، بالدار)، خیال ساده یا همان «التصویر البیانی » بیشتر از سایر آرایه‌ها در صحیفة امام سجاد (ع) آشکار و نمایان است.