بازنمایی مفهوم «رهبری مدرسه» با روایت پژوهی تجارب کارورزی در مدارس

Abstract

پژوهش حاضر با رویکردی تفسیری و کیفی و با راهبرد روایت‎پژوهی انجام شد. هدف پژوهش تحلیل ابعاد مختلف رهبری مدرسه از طریق بازنمایی تجارب کارورزی مشارکت‎کنندگان در مدارس بود. به‌منظور جمع‎آوری داده‌ها از یک پروتکل مصاحبه‎‎ی واقعه‎گرا به شیوۀ نیمه‎ساختارمند استفاده شد. مشارکت‌کنندگان بالقوۀ‌ این پژوهش مشارکت‎کنندگان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های دبیری و علوم تربیتی از دانشگاه فرهنگیان کردستان و دانشگاه‎های دولتی، پیام نور و آزاد اسلامی واقع در شهر سنندج بودند که تجربه‌ی گذراندن حداقل یک ترم دوره‌ی کارورزی را در طول تحصیل خود داشتند نمونه‎گیری به‌صورت هدفمند و ملاکی انجام شد. پس از مصاحبه با 30 نفر داده‎ها به شکل استقرایی و بر اساس تحلیل مضمونی با استفاده از نرم‎افزار Nvivo10 دسته‌بندی و مورد تحلیل قرار گرفت. تحلیل‎ها نشان داد که تجربه کارورزی در مدارس علاوه بر توسعه‌ی مهارت‎های تدریس و مدیریت کلاس دیدگاهی نو دربارۀ مدیریت و رهبری مدرسه را برای دانشجویان در پی داشت. همچنین مشارکت‎کنندگان به رشد مهارت‎های حرفه‎ای معلمی و ارتباطات انسانی دست پیدا کردند و ارتباط و همکاری مشارکت‎کنندگان با یکدیگر، با معلمان و مدیران در فعالیت‎های مدرسه­ای و هم‎چنین انجام فعالیت‎های یادگیری، توسعۀ حرفه‎ای و تلاش برای توسعۀ مهارت‎های رهبری در مدارس از این جمله‎اند. توصیه می‌شود که با توجه به تأثیرگذاری کارورزی در مدارس برای آماده‎سازی رهبران آموزشی، برنامه‎ریزی دقیق‎تری ازلحاظ سرفصل‌های درسی از سوی وزارت آموزش‌وپرورش و دانشگاه‎ها انجام شود و جریان تصمیم‎گیری و هدایت این فرایند توسط افرادی که از قبل برای این کار آموزش لازم را دیده‎اند و متخصص و دارای رشته‎ی مرتبط هستند پیش برود. درنهایت مفهوم رهبری مدرسه حول هفت مضمون اصلی شامل مدیریت کلاس درس، خودبهسازی حرفه‌ای، تربیت‌معلم فکور، تربیت مدیر بینش­مند، تحمل محرک‌های فشارزا، یادگیری رهبری مدرسه و تربیت‌معلم پژوهنده توسط کارورزان بازنمایی شد.