چگونگی ارتباط متن و تصویر در کتاب‌های درسی علوم پایه دوم و ششم ابتدایی ایران در سال تحصیلی 92 ـ 91

Abstract

مصور کردن کتاب‌های درسی برای دستیابی دانش‌آموزان به بصیرت در موضوعات درسی اهمیت زیادی دارد. از این رو پژوهش حاضر با هدف شناسایی چگونگی ارتباط متن و تصویر در کتاب‌های درسی علوم دوره ابتدایی انجام شده است. در این پژوهش از روش تحلیل محتوای توصیفی و ارتباطی استفاده شده و جامعه آماری کتاب‌های علوم پایه دوم وششم ابتدایی ایران در سال تحصیلی 92 ـ 91 بوده است. در تحلیل محتوای توصیفی، متن نوشتاری کتاب‌ها بر اساس الگوی مریل که هر متن آموزشی را تشکیل شده از چهار عنصر اصلی حقایق، مفاهیم، روش کارها و اصول یا قوانین می‌داند، تحلیل شد. در تحلیل محتوای ارتباطی، بر اساس الگوی محقق ساخته به چگونگی ارتباط بین متن نوشتاری با تصاویر پرداخته شده است. نتایج نشان داد که در متن کتاب علوم پایه دوم «مفاهیم» و در متن کتاب علوم پایه ششم «اصول» بیشترین حضور را داشته‌اند .همچنین 59.5 درصد از کل متن نوشتاری کتاب‌های علوم پایه دوم و 56.6 درصد از کل متن نوشتاری کتاب علوم پایه ششم توسط تصاویر پوشش داده شده است. در هر دو کتاب تصاویر جزئی‌تر از متن، بیشتر مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ همچنین عملکرد بیشتر تصاویر در هر دو کتاب تمثیلی بوده است.