بررسی آماری برخی ویژگی‌های مورفومتری و عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‌ها در حوضه آبخیز سجارود

Abstract

هدف از این پژوهش تجزیه و تحلیل پارامترهای فیزیکی، مورفولوژیکی و برخی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‏ها در حوضه آبخیز سجارود، به‌منظور شناسایی بهتر دامنه رفتار توده‏های زمین لغزشی منطقه می‌باشد. در این پژوهش ابتدا براساس میانگین بارندگی سالانه 12 ایستگاه داخل و اطراف حوضه طی دوره آماری 25 ساله و نیز ارتفاع آنها، معادله گرادیان بارندگی منطقه توسعه داده شد. سپس براساس بررسی‏های میدانی، عکس‏های هوایی و پرسش‌نامه‏های تکمیل شده زمین لغزش‏های منطقه، فاکتورهای مهم مورفولوژیکی زمین لغزش‏ها شامل ضریب تغییر شکل زمین لغزش، ضریب تغییر شکل طولی، ضریب تغییر شکل عرضی، شاخص عمق و نیز برخی عوامل مؤثر بر وقوع زمین لغزش‏ها شامل فاصله از گسل، نحوه ارتباط توده لغزشی با سیستم زه‌کشی، ارتفاع از سطح دریا و میانگین بارندگی سالانه در 35 نقطه زمین لغزشی حوضه محاسبه شد. نتایج تجزیه و تحلیل‏های آماری شامل آنالیز همبستگی و توسعه مدل‌های چندمتغیره خطی بین عوامل مؤثر و مشخصات مورفومتری زمین لغزش‌ها نشان داد که اکثر زمین لغزش‌های منطقه از نوع لغزش‏های کشیده، دارای گسترش عمقی زیاد و با تغییر شکل طولی و عرضی بسیار کم نسبت به عمق می‌باشند. همچنین با کاهش ارتفاع از سطح دریا و افزایش بارندگی میانگین سالانه، زمین لغزش‏های عمیق‏تر و با گسترش عرضی بیش‏تر مشاهده می‌گردند، در حالی‌که گسترش طولی لغزش‏ها کاهش می‌یابد. در این منطقه به‏دلیل تأثیر دو عامل اصلی مؤثر نزدیکی به شبکه زه‌کشی و تغییر کاربری اراضی از جنگل به باغ و جاده به‌خصوص در ارتفاعات کم‏تر، حجم قابل‌توجهی از توده‌های لغزش یافته وارد شبکه زه‌کشی شده و از حوضه خارج می‌گردند.