منطق‌پژوهی
مرور بر اساس
مجموعه‌های این پایگاه
ارسال های اخیر
-
در باره طبیعت گزاره‌های ماینونگی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)این مقاله جستاری درباره‌ی طبیعت گزاره‌های ماینونگی است. اینها گزاره‌هایی هستند که در آنها خاصیتی بر شیئی ناموجود حمل می‌شود چنان‌که بتوان آن را صادق انگاشت. نشان می‌دهم که تعمیم رویکردهای متداولِ تبیین طبیعت گزاره‌ها چنان‌که ...
-
ارسطو و دوگانۀ کلّی‌ـ‌جزئی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)ارسطو از «کلّی» تعریفی به دست می‌دهد که یان لوکاشویچ آن را، به دلیلِ در بر نگرفتنِ کلّی‌های تهی، غیر جامع می‌داند. افزون بر این، تعریفی که ارسطو از جزئی به دست می‌دهد به دو شیوه قابل فهم است: (1) جزئی تنها بر یک چیز حمل ...
-
بسط منطق زالتا بر اشیای معمولی انتزاعی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)چکیده در تقسیم‌بندی اشیا مطابق نظریه شیء نوماینونگی زالتا، اشیا یا معمولی هستند و یا انتزاعی. طبق این رویکرد، اشیای معمولی ویژگی‌ها را نمونه‌گیری می‌کنند و اشیای انتزاعی، ویژگی‌ها را کدگذاری می‌کنند. با این همه، به نظر ...
-
نقدی بر دیدگاه‌های خاص نبوی در مبانی منطق فلسفی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)از آن‌جا که مبانی منطق فلسفی، نوشته‌ی دکتر لطف‌الله نبوی، نخستین کتاب فارسی در زمینه‌ی دشوار منطق فلسفی است، علی‌القاعده بی‌اشکال نیست. از این‌رو در این مقاله کوشیده‌ایم تا به نقد دیدگاه‌های خاص خود نگارنده در این کتاب ...
-
بررسی انتقادی یک نقد در بارة نظام غیرتابع‌ارزشی منطق پایة گزاره‌ها؛ آیا تز ارسطو و تز بوئتیوس اثبات می‌شود؟
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)در منطق کلاسیک گزاره‌ها از جملة «اگر P آنگاه Q» نمی‌توان نتیجه گرفت که «چنین نیست که اگر P آنگاه ∼Q». این استدلال که شرطی وابستة آن به تز بوئتیوس معروف است، شواهد موافق فراوانی در حوزة روابط علّی، معنایی و صوری (منطقی) ...
-
تحلیل کاربردهای دلالتی و وصفی براساس افعال غیرمستقیم گفتاری
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2024-01-21)یکی از پرسش‌های مهم در باب توصیفات معین، تفاوت میان کاربردهای دلالتی و وصفی از این توصیفات است. دانلان به نظریه‌های راسل و استراوسون درباره توصیفات معین به این دلیل که هر دوی آنها موفق نمی‌شوند کاربرد دلالتی را توضیح دهند، ...
-
گسترشی از منطق اثبات‌ها با عمل‌ها
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)منطق های توجیه خانواده ای از منطق‌ها هستند که در زبان آن ها می توان اثبات‌های ریاضی یا توجیههای معرفتی را بیان کرد. این منطق ها را می توان منطق های معرفتی در نظر گرفت که در آنها توجیه (دلیل یا شاهد) دانش یا باور به یک ...
-
بررسی قاعده نقض تالی در منطق سینوی در پرتو بحث ماهیت قضایای شرطی متصل جزئیه
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)در سنت منطق سینوی قاعده‌ای وجود دارد که مطابق آن میان هر دو قضیه شرطی متصل با کمیت یکسان و کیفیت متفاوت، مقدم یکسان و تالی نقیض هم دارند، تلازم برقرار است. این قاعده، نقض تالی نامیده شده است. منطق‌دانان سینوی در مورد این ...
-
مسائل به‌طورمطلق حل‌ناپذیر و رایانه‌های خارق‌العاده
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)ابتدا، در پرتو آراء ففرمن، به بررسی دوگانۀ گودل می‌پردازیم مبنی بر اینکه یا توانایی‌های ذهن انسان از هر ماشین متناهی فراتر است، و یا معادلات ریاضی از نوع دیوفانتی وجود دارند که به طور مطلق حل‌ناپذیر هستند. سپس برهان پاتنم ...
-
راسل و موجهات
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)امروزه منطق موجهات یکی از حوزه‌های مهم منطق است ولی در ابتدای ظهور منطق جدید، به این شاخه منطقی توجه چندانی وجود نداشت و حتی پایه‌گذاران منطق جدید ازجمله راسل موضعی ضد موجهاتی داشتند. یکی از عواملی که راسل را به اتخاذ چنین ...
-
نظام غیرتابع‌ارزشی حاج‌حسینی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)مرتضی حاج‌حسینی در ویراست دوم کتاب خویش «طرحی نو از اصول و مبانی منطق» چهار منطق ناکلاسیک معرفی کرده است: 1. نظام تابع‌ارزشی، 2. نظام غیرتابع‌ارزشی، 3 و 4. ترکیب‌هایی از دو نظام نخست که طبیعتا گسترش‌هایی از آن دو به شمار ...
-
نظریه های صدق عرفی فراسازگار و پارادوکس کری
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)صدق عرفی، T(x)، محمولی است که در خود زبان بر تمام جمله‌های زبان حمل می‌شود و در ضمن برای هر جمله‌ی مانند A در زبان T(˹A˺)↔A نتیجه می‌شود. تارسکی برای اجتناب از پارادوکس دروغگو و تریویال شدن زبان (نظریه) مجبور شد از مفهوم ...
-
آیا رمزی‌سازی واقع گرایی‌ساختاری را بی‌معنی می‌کند؟
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-06-22)رمزی‌سازی یکی از روش‌هایی است که فلاسفه درمورد صوری‌سازی واقع‌گرایی ساختاری پیشنهاد کرده‌اند. کتلند (2004) ضمن ارائه توضیحاتی درمورد رمزی‌سازی نظریه‌ها و بیان مفاهیمی مرتبط با این روش، صورت‌بندی‌ای از مسئله نیومن ارائه ...
-
تلقی معناشناختی و دلالت شناختی از سمانتیک در آثار تارسکی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)آلفرد تارسکی از بنیانگذاران اصلی سمانتیک به مثابه‌ی دلالت‌شناسی است. وی دلالت‌شناسی را در دهه‌ی 30 پی‌افکند و این تلقی امروزه تلقی غالب در سمانتیک منطقی به شمار می‌رود. اما اگر به آثار دهه‌ی 20 وی بازگردیم در نگاه اول به ...
-
در باب تعریف‌پذیری دوطرفۀ ابتنای ضعیف تام و اکید تام
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)چکیده: کیت فاین منطقی برای چهار مفهوم متمایز ابتنا بنا نهاده است: ابتنای ضعیف تام، ابتنای ضعیف جزئی، ابتنای اکید تام و ابتنیا اکید جزئی. همچنین، او مدعی است که ابتنای ضعیف تام و اکید تام هر یک می‌توانند مفهوم پایه قرار ...
-
تحلیل انتقادی احکام اجزای قضایای شرطیه
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)در قضایای شرطیه گفته می‌شود این قضایا از ترکیب دوم مفردات تشکیل می‌شوند. بدین ترتیب هر قضیه شرطیه دست کم مرکب از دو قضیه حملیه است که اجزای آنها محسوب می‌شوند. این اجزاء براساس نظر منطق-نگاران پس از ورود حروف شرط بر سرآنها، ...
-
نظریه های صدق عرفی فراسازگار و پارادوکس کری
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)صدق عرفی، T(x)، محمولی است که در خود زبان بر تمام جمله‌های زبان حمل می‌شود و در ضمن برای هر جمله‌ی مانند A در زبان T(˹A˺)↔A نتیجه می‌شود. تارسکی برای اجتناب از پارادوکس دروغگو و تریویال شدن زبان (نظریه) مجبور شد از مفهوم ...
-
اندراج: راز قیاس حملی ارسطویی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)در این پژوهش در ابتدا به بازسازی قیاس حملی ارسطویی توسط مفهوم اندراج می پردازیم. سپس درستی معادله «قیاس ارسطویی= خواص اندراج + برهان خلف + پیش فرض وجودی» را اثبات خواهیم کرد. از آنجایی که پیش فرض وجودی صرفا یک پیش فرض مورد ...
-
مناقده جان ویلیامز و حمید وحید در تفسیر پارادوکس مور
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)پارادوکس مور یک ترکیب عطفی در باب باور است که اگر اظهار نشود، می تواند صادق باشد، امّا اگر اظهار شود، پارادوکس تولید می‌کند. این پارادوکس در دو قالب حذفی و ارتکابی مطرح شده است و از وقتی که مور آن را مطرح کرد، مقالات بسیاری ...
-
تحلیل هنجاری از اعتبار منطقی
(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگیInstitute for Humanities and Cultural Studies, 2023-01-21)مساله اصلی این مقاله تحلیل اعتبار منطقی است. از نظر فیلد شرط لازم برای اعتبار منطقی بینا‌نظری یک استدلال عبارت از قیود هنجاری بر باور به مقدمات و نتیجه آن استدلال است. با این حال، دیدگاه مرسوم آن است که استدلالهای معتبر ...
