رویکردی زبان‌شناختی پیرامون شبکة شعاعی در ترجمة ممنوعیت‌های زبانی رمان التَشهّی

Abstract

میان زبان و عوامل فرهنگی پیوندی نزدیک وجود دارد که با گسترش روابط زبانی میان ملت‌ها، این پیوند شدید‌تر می‌گردد. زبان‌شناسان فرهنگی که به بررسی تأثیر و تأثرات زبان و فرهنگ بر یکدیگر می‌پردازند، معتقدند زبانی که بیشتر از همه تحت تأثیر قرار می‌گیرد، می‌تواند بیشتر در معرض ورود واژگان و تعابیر زبان فرادست قرار گیرد؛ بنابراین نقش مترجم به‌عنوان عامل انتقال­دهندة فرهنگِ مبدأ به زبان مقصد حائز اهمیت است. در برخی از رمان‌های عربی تعابیری وجود دارد که در جامعة ایران ممنوعیت زبانی محسوب می‌شود و مترجم علاوه بر امانت‌داری، باید مناسب‌ترین راهکار را جهت کاهش بار معنایی منفی این ممنوعیت‌ها به‌کار گیرد. مترجم می‌تواند با ارائة شبکة شعاعی معنا به این هدف نایل آید. در پژوهش پیش رو تلاش بر آن است با تکیه‌بر روش توصیفی-تحلیلی، ممنوعیت‌های زبانی رمان التشهّی (2007) از عالیه ممدوح مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان از آن دارد که شبکة شعاعی در ترجمة ممنوعیت‌های زبانی التشهّی، در حفظ خودانگارة اجتماعی مخاطب فارسی‌زبان بسیار مؤثر است. همچنین استلزام معنایی (41%)، مجاز (26%) و کم‌گفت (11%) پربسامدترین شعاع‌های شبکة معنایی در ترجمة پیشنهادی ممنوعیت‌های زبانی التشهّی به‌شمار می‌آید.