بررسی کارکردهای نظریة پراپ در حکایات اسرارالتوحید

Abstract

کتاب اسرارالتوحید برمبنای آموزش سلوک عارفانه و به شیوة قصه‌گویی تصنیف شده است. محمد بن منور، تعالیم عرفانیِ شیخ ابوسعید را با بیان کردن آن در قالب حکایات موثر و دلنشین برای مخاطبان خویش، جذاب و قابل فهم کرده است. ریخت‌شناسی عبارت است از توصیف قصه براساس اجزای تشکیل‌دهندة آن و مناسبات این اجزا با هم و با مجموعِ اثر روایی. مهم‌ترین عنصر مورد بررسی در ریخت‌‌شناسی، یافتن کارکردهای ثابت داستان است. هدف این مقاله برجسته کردن ویژگی‌های تعلیمی اسرارالتوحید براساس ریخت‌‌شناسی آن با بهره‌گیری از نظریة پراپ و همچنین تبیین قابلیت داستان پردازی محمد منور و میزان موفقیت او در تاثیرگذاری حکایاتش بر مخاطبان است. تحلیل ریخت‌‌شناسی اسرارالتوحید با پررنگ ساختن عملکردهایی که بر مدار تعلیمات ابوسعید می‌چرخند از منظر ساختار به ادبیات تعلیمی نگریسته است و نشان می‌دهد عملکردهای انکار، کرامت، تحول و توبه چگونه روایت را به سمت هدف مولف، یعنی تعلیم، سوق می‌دهد.