بازخوانی وقایع تراژیک تاریخ بیهقی بر اساس ویژگی‎های تئاتر ارسطویی و برشتی

Abstract

متون کلاسیک ادب پارسی برخوردار از غنای داستانی فراوانی است. در آثار بعضی از نگارندگانِ این متونِ نظم و نثر، فراتر از داستان‎گویی صرف، نوعی روایت دراماتیک به چشم می‎خورد. با این حال با توجه به نبود نمایش در سده‎های آغازینِ شعرِ پارسی در ایران، این آثار ظاهر نمایشی ندارند و صرفاً برای خواندن نوشته شده‎اند. بعد از ورود نمایش از غرب به ایران در قرون متأخر، باز هم کمتر نمایشنامه‎نویسان به سراغ گنجینۀ غنی ادب گذشته رفته‎اند. این امر در حالی است که خوانش این آثار از منظر نمایشی نمایانگر ظرفیت‎های آن‌ها برای اقتباس‎های تئاتری است. از میان آثار شعرا شاهنامة فردوسی و منظومه‎های میانی نظامی و از میان کتبِ منثور تاریخ بیهقی از بهترین نمونه‎ها برای ارزیابی غنای دراماتیک متون مذکورند. در این پژوهش می‎کوشیم بعد از شرح عناصر تئاتر دراماتیک (ارسطویی) و تئاتر برشتی به تطبیق سنجه‎های آن‌ها با داستان‎های دراماتیک تاریخ بیهقی پرداخته و از این رهگذر ظرفیت‎های نمایشی این اثر را به نمایش گذاریم.