تبیین تفاوت‌های متن روایی و غیرروایی

Abstract

در گفتار روزمره، «داستان» و «روایت» را به جای هم به کار می‌بریم و کمتر میان آن دو تفاوت قائل می‌شویم، حال آنکه چنین نیست و اشتباه است و «داستان» با «روایت» و نیز «متن روایی» و «متن غیرروایی» تفاوت‌هایی با هم دارند. داستان، چیزی است که اتفاق می‌افتد، در حالی که روایت، نحوة بیان آن رخداد است؛ چنان‌که اگر بخواهیم داستانی واحد را یک بار برای کودکان و بار دیگر برای بزرگسالان تعریف کنیم، هر بار از شیوة بیان متفاوتی استفاده می‌کنیم، بدون اینکه پیام و درونمایة داستان تغییر کند. همچنین، بین «متن» و «متن روایی» نیز تفاوت‌هایی وجود دارد. «متن»، یک شیء، اعمّ از تصاویر، واژگان و... است، در حالی که «متن روایی»، متنی است که داستانی را نقل می‌کند؛ مثلا اسناد مربوط به جنگ سرد، متن روایی نیست، در حالی که یک داستان کوتاه، متن روایی است؛ زیرا بین عناصر سازندة آن رابطة علّی و معلولی وجود دارد. می‌توان چنین گفت که هر روایتی یک گفتمان است، اما همة گفتمان‌ها روایت نیستند. پژوهش حاضر به شیوة توصیفی ـ تحلیلی و با بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای، به تبیین تمایزهای «متن روایی» و «غیر روایی» می‌پردازد.