بایسته‌‌های اصیل ساختاری در حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران که با هدف اجرای احکام الهی شکل گرفته، با مبنا قرار دادن نظریه ولایت مطلقه فقیه، دست به طراحی ساختاری زده است که هرچند در مواردی منحصربه‌فرد است، اما قالب کلی آن پیشتر در ساختار‌های حقوق اساسی کشور‌های دیگر به‌کار گرفته شده است، این در حالی است که بهره‌گیری از ساختار از پیش‌تولیدشده ممکن است به‌دلیل چارچوب‌های حقوقی شکل‌گرفته بر مبانی خاص، تنگنا‌هایی را ایجاد کند که محتوای درونی اسلام، شریعت و فقه را به‌عنوان ماهیت نظام اسلامی تحت تأثیر قرار دهد و به‌تدریج روند عرفی شدن به‌سبب این شکل ساختار در نظام اسلامی طی شود. بنابراین ضرورت توجه به معیار‌های ساختاری در حکومت اسلامی بیش از پیش اهمیت پیدا می‌کند. نوشتار پیش‌رو در پی آن است که پس از تبیین تأثیر ساختار بر محتوا، در جست‌وجوی معیار‌های ساختاری مذکور در اسلام، به این پرسش پاسخ دهد که اسلام به‌عنوان شریعت مبنا و حاکم بر جمهوری اسلامی ایران تجویزی برای شکل و ساختار حکومت ارائه داده است یا خیر؟ به نظر نویسندگان، از اسلام به‌عنوان الگوی هنجاری عام، اقتضائات و الزامات ساختاری (نظیر در رأس ساختار بودن امام و...) در زمینه چینش ساختار برای جمهوری اسلامی ایران قابل برداشت است.