رهیافت مؤلف‌گرا در تفسیر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

Abstract

در تعیین معنای متون – از جمله متون حقوقی و قانون اساسی- سه رهیافت عمده‏ی مؤلف‏گرا، متن‏گرا و مفسرگرا قابل شناسایی‏اند. در این میان، مؤلف‏گرایی دیدگاهی است که قرن‏ها در اغلب نظام‏های حقوقی، نظریه‏ی مسلط تفسیری بوده و همچنان نیز در بسیاری از نظام‏های حقوقی – مانند ایران و آمریکا- کم‏وبیش مورد توجه است. معنای قانون اساسی در نظریه‏ی مؤلف‏گرا از مقاصد و منویات قانونگذار برمی‏خیزد. این نظریه در اصول فقه شیعه و همین‏طور نگاه اعضای شورای نگهبان به‏عنوان نظریه‏ی صحیح و رسمی تفسیر پذیرفته شده است. شاخه‏های گوناگونی چون قصدگرایی، غایت‏گرایی و تسلیم‏گرایی همه در اعتبار دادن به مقصود مؤلف مشترک‏اند و در مقام ارزیابی، کم‏و‏بیش نقاط مثبت و منفی این نظریه را دارند. پژوهش حاضر با بررسی شماری از منابع حقوق اساسی و نظریه‏های اندیشمندان علم اصول و فلسفه‏ی حقوق در پی معرفی دیدگاه تفسیری مؤلف‏گرا در تفسیر قانون اساسی با بیان گوشه‏ای از تاریخچه، ماهیت و اقسام آن و تأثیری است که بر نظام حقوقی کشور گذاشته است. ارزیابی این مقدمات، ایرادات جدی زبانی و غیرزبانی نظریه‏ی مؤلف‏محور را روشن می‏سازد.