تبیین مبانی و اصول سکولاریسم؛ با تأکید بر تأثیر آن در نظام‌های حقوقی اروپایی و ایران

Abstract

با تولد عصر روشنگری در غرب، متولّیان جامعه، نخست آیین مسیحیت را مورد تاخت‌وتاز قرار دادند و پس از تزلزل و تخریب آن، فرهنگ جدیدی را پی‌ریزی کردند. خلاصه عملکرد رفتار غرب ابتدا «دین‌گریزی» و سپس «دین‌ستیزی» و «دین زدایی» از جامعه است، پیامد اجرای این سیاست از سویی، ایجاد تردید در دین و از سوی دیگر، معرفی جانشینی برای آن بود. جلوه‌گاه این رویکرد در قوانین موضوعه کشورهای اروپایی به‌خوبی قابل‌مشاهده است. تدوین قوانین بر مبانی غیردینی و مبتنی بر شاخص‌های غیر ارزشی و حرکت به سمت علم‌گرایی و انسان مرکزی یکی از مؤلفه‌های اساسی نظام‌های حقوقی مبتنی بر اندیشه‌های سکولاری است که همه‌چیز را در علم منهای دین می‌بیند و درنتیجه با محوریت عقل خود بنیاد بشری لیبرالیسم فکری و رفتاری به‌سوی دین‌گریزی، دین‌ستیزی و حتّی دین زدایی پیش می‌رود و پس‌ازآن جوانه‌های سکولاریسم الحادی یا ضد دینی، زاده می‌شود و پس از گذشت زمانی، به سکولاریسم غیردینی می‌انجامد، به این معنا که به جدایی دین از جامعه، حکومت، هنر، اقتصاد، حقوق و غیره اعتقاد داشته و دین را یک امر شخصی و اخروی می‌داند و به حوزه‌های فردی صرف، محدود می‌کند. در سال‌های اخیر سکولاریست ها، در به حاشیه راندن دین از صحنه اجتماع بسنده نکرده، بلکه با برداشتی جدید از سکولاریسم، آن را در معنای نفی و انکار اهل دین و آموزه‌های فرا طبیعی به کاربردند. مقاله پیش رو علاوه بر طرح مبانی و اصول سکولاریسم، عهده‌دار تبیین تفکر سکولاری در جوامع امروز اروپایی و تأثیر این مکتب بر نظام‌های حقوقی این کشورها است.