ارزیابی سندی و تحلیل محتوایی گونه‌های روایی ذیل آیه 41 سوره حجر

Abstract

در منابع کهن پیرامون آیه «هذا صِراطٌ عَلَیَّ مُسْتَقیم» (الحجر: 41) سه گونۀ روایی به چشم می‌خورد؛ گونۀ اول در مقام تأویل آیه و تطبیق آن با مصداق عینی، حضرت علی (ع) می‌باشد که نمونه‌های فراوانی از آن در تفاسیر روایی یافت می‌شود؛ گونۀ دوم ناظر به اختلاف قرائت، خوانش‌هایی دارای توجیه ادبی از آیه است که در مجموع چهار قرائت برای آن گزارش شده است اما آن خوانشی از آیه که با آیات مشابه (مرتبط)، سیاق عام آیات قرآن تأیید گردد و از نقلی صحیح و معتبر برخوردار باشد، همان قرائت متداول در قرآن است. اما گونۀ سوم روایات، خوانشی از آیه است که در آن به نام علی (ع) تصریح شده است. این خوانش به این مقدار که علی (ع) مصداقِ تأویلی آیه باشد، خرسند و قانع نبوده و در صدد ارائۀ خوانشی از آیه بوده است که نام آن حضرت، ظاهر لفظ قرآن باشد که البته این خوانش از آیه، در میان شیعیان دستاویزی برای توهم تحریف قرآن نیز قرار گرفته است. در این مقاله با بهره‌گیری از روش سندپژوهی، تحلیل محتوا و سنجش و ارزیابی داده‌ها به این نتیجه دست یافتیم، هیچ‌یک از روایات دسته اخیر، برای ادعای گزاف تحریف قرآن، صلاحیت لازم را ندارند.