تأملی معناشناسانه بر «پلورالیسم معنوی» با نظر به آرای کریشنامورتی

Abstract

در غرب امروزی با عنایت به اضمحلال باورهای دینی، زوال امر قدسی، اصالت فاعل‌شناسا و تحقق سوبژکتیویته و از سوی دیگر، رونق معنویت‌گرایی جدید و افزایش قرائت‌های فردی از معنویت، این سؤال موجه به نظر می‌رسد که اگر در این شرایط پلورالیسم جدیدی قوام یابد، به چه معنا و بر چه بنیادی است. به‌زعم نگارنده، کثرت‌گرایی که از آن با عنوان «پلورالیسم معنوی» یاد می‌شود، بینشی در راستای حقانیت انواع قرائت‌های معنوی است که افراد با تجربه‌های درونی خویش به دست آورده‌اند و آن را حقیقت معنوی خود قلمداد می‌کنند. این نظریه در بستر دو پیش‌فرض شکل می‌گیرد: نخست اینکه حقیقت معنوی یک یافتۀ فردی و فارغ از هرگونه توجیه بیرونی و سازمانی است. دوم اینکه برای رسیدن به چنین حقیقتی باید تمام باورهای از پیش‌آموخته را تعلیق کرد و با درون‌نگری و بر مبنای آگاهیِ‌خودبنیان خویش از زندگی بیرونی، حقیقت انحصاری خود را کسب کرد. پلورالیسم معنوی با نظر به آرای کریشنامورتی در باب دو پیش‌فرض گفته‌شده، همچنین با توجه به اوضاع معنوی‌ـ‌معرفتی دوران جدید، دو نکته را تأیید می‌کند: نخست، صحه بر هر ادعای شخصی دربارۀ حقیقت معنوی؛ از آن رو که حقیقت معنوی تنها از دل فردیت شخص ظهور می‌کند. دیگری، گسترش فزایندۀ قرائت‌های معنویت‌گرا؛ از آن رو که به‌کارگیری چنین رویکردی (نکتۀ نخست) غیر از این را لازم ندارد.