پیوند میان اندیشۀ پیشرفت و تفکر فلسفی در غرب، مطالعۀ موردی: نظام فکری دکارت

Abstract

اندیشه پیشرفت را از پیش‌فرض‌های مدرنیته غرب دانسته‌اند که اگر این را بپذیریم، باید آن ‌را در شمار محورها و مبانی فلسفه‌ اوایل دوران مدرن جای دهیم و برای دکارت ‌ــ که او را به‌مثابه پدر فلسفه ‌مدرن می‌شناسند ــ در شکل‌گیری این اندیشه نقشی ‌به‌سزا قائل شویم. میان تفکر فلسفی غرب و تبدیل آرمان پیشرفت به یکی از واقعیات مسلم تمدن غرب، پیوند وثیقی در کار است که این امر را روشن‌تر از همه‌جا، می‌توان در نظام فکری دکارت دید. بن‌مایه‌ مقاله پیش‌رو تغییرموضعی است که در نگاه طلایه‌داران دوران مدرن به رسالت فلسفه در عالم رخ داده است. در این نوشته می‌کوشیم نشان دهیم که برای تحقق اندیشه پیشرفت، پیش‌شرط‌هایی بایسته می‌نمود که این پیش‌شرط‌ها اگرچه نه منحصراً، به بهترین و کامل‌ترین صورتش در تفکر فلسفی غرب محقق شده است.