واکاوی مؤلفه‌های بلاغی در «منهاج‌البراعة»

Abstract

عظمت بلاغی کلام در مجموعه‌ی انسان‌ساز «نهج‌البلاغه»، شارحان مختلف را با توانمندی‌ها و بضاعت‌های علمی‌ متفاوت، مسحور نموده است. «منهاج­البراعة فی شرح نهج­البلاغة»، اثر میرزاحبیب‌الله ‌هاشمی‌خویی، یکی از مهم‌ترین و مبسوط‌ترین شروح «نهج‌البلاغه» در قرون اخیر به‌شمار می‌آید. در این نوشتار مهم‌ترین مؤلفه‌های بلاغی که در این کتاب تفسیری با هدف تبیین غنای ادبی عبارات علوی، مورد اهتمام قرار گرفته، بررسی شده است. مجاز، استعاره، کنایه و تشبیه به‌عنوان حائز اهمیت­ترین صنعت‌های بیانی مطرح شده است. صنعت‌های بدیعی به دو مجموعه‌ی آرایه‌های لفظی و آرایه‌های معنوی تقسیم شده؛ ابتداء، انتهاء، تخلص، جناس و سجع در زمره آرایه‌های لفظی و طباق، تناسب، عکس، استخدام و ایجاز از جمله آرایه‌های معنوی به شمار می‌آید که مورد اهتمام ویژه میرزای­خویی قرار گرفته است. از این رهگذر، چگونگی پردازش عباراتی از نهج‌البلاغه که دربردارنده‌ی این­گونه محسّنات بلاغی می‌باشد نیز تبیین گردیده است.