فرآیند تبدیل ژانر تاریخی به حماسه مذهبی (مطالعه موردی: مختارنامه)

Abstract

حماسه مذهبی برآیند تلفیق ژانر حماسی با ژانرهای تاریخی و مذهبی است. در این تحقیق یکی از مشهورترین انواع حماسه‌های مذهبی را، به نام مختارنامه که شاعران متعددی در دوره­های تاریخی مختلف آن را سروده­اند، برگزیدیم. اگر بپذیریم که حماسه مذهبی برآمده از دل ژانرهای دیگر است، برآنیم تا نشان دهیم سیر انتقال و فرآیند دگردیسی در آن چگونه صورت گرفته­است؟ و چطور و تحت چه شرایطی روایت تاریخی تبدیل به حماسه­ای مذهبی شده­است؟ حاصل این پژوهش که به شیوه اسنادی و با استفاده از شیوه تحلیل محتواست، نشان می­دهد که ژانرها در طول حیات خود به یکدیگر تبدیل می­شوند یا یک ژانر از دل ژانرهای دیگر سر برمی­آورد و تبدیل به ژانر مستقلی می­شود. مثلاً روایت مختار از وقتی وارد حماسه­های مذهبی شد تغییر و تحولی مداوم را نشان می­دهد و ورود این روایت به ژانرهای مدرن همچون سینما، نشان­دهنده آن است که هنوز این تحولات ادامه دارد. روایت مختار یکی از نمونه­های خوب برای نشان­دادن زایش و تحول ژانرهاست.