بررسی جنسیت در شعر کودک و نوجوان از منظر جامعه‌شناسی بدن

Abstract

انسان بر حسب دارایی بدن، همیشه در موقعیتی بدنمند به­سر می­برد. بر این اساس اگرچه بدن در مقام عنصری هویت­ساز زندگی فردی و اجتماعی هر فرد را سامان می­دهد، خود نیز از تکنیک­ها و آداب فرهنگی القاء شده از جامعه متأثر می­گردد به طوری که جنبه فرهنگی بدن بر بعد بیولوژیکی و زیستی آن غالب می‌شود؛ کنش­ها و وضعیت­هایی برای هر فرد تجویز می‌کند یا متصور می­شو­د که باید آنها را نقش­های اجتماعی و اساس هویت افراد خواند. یکی از این موارد، ساماندهی بدن­ها بر حسب شیوه­های جنسی و جنسیتی القاء شده از جانب نیروهای فرهنگی هر جامعه است. در این نوشتار نقش­های جنسی کلیشه­ای یا همان جنسیت زن و مرد ایرانی نیز تفاوت­های جامعه­شناختی آنها در نمایش «بدن آرمانی» و «بدن مطلوب» منطبق با الگوی فرهنگی در شعر فارسی کودک و نوجوان بررسی شده‌است. مبنای نظری بحث، آرای برخی از صاحب‌نظران جامعه­شناسی بدن و روش تحقیق بر شیوه تحلیل محتوای کمی و کیفی -پدیدارشناسی تجربی- استوار است. نتیجه نشان می­دهد که الگوی فرهنگی ساماندهی بدن در شعر کودک و نوجوان بیشتر با جهان سنتی ایرانی هماهنگ است و از نگاه مدرن و مصرفی می­گریزد و بر همین اساس نقش­ها میان زن و مرد توزیع شده یا در قالب بدن آرمانی و مطلوب از آنها انتظار می­رود.