لایه نگاری تپه نمشیر در بانه: محوطه ایی در غرب ایران

Abstract

تپه نمشیر، در شهرستان بانه، در شمال‌غربی استان کردستان و در غرب ایران واقع شده است. گمانه‌زنی در این تپه به‌منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم و نیز لایه‌نگاری آن، توسط اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان کردستان، به‌سرپرستی زاهد کریمی در سال 1391 به انجام رسید. هدف مقاله‌ی حاضر، ارائه‌ی نتایج کاوش لایه‌نگاری، با توجه به اهمیت داده‌های به‌دست آمده از آن است. در منطقه‌ی غرب استان کردستان، گمانه‌زنی به‌منظور لایه‌نگاری انجام نشده است که این امر بر اهمیت پژوهش حاضر می‌افزاید. شناخت مواد فرهنگی منطقه‌ی شمال‌غرب استان کردستان از جمله اهداف این پژوهش است. در این فصل، شش گمانه کاوش شد که دو گمانه‌ی A و B جهت لایه‌نگاری آن انجام شد. با توجه به سفال‌ها و داده‌های به‌دست آمده از این تپه، به‌نظر می‌رسد که سه فاز از دوره‌ی مس‌وسنگ و بخش‌هایی از عصر آهن و دوره‌ی اسلامی را داراست. در این پژوهش، داده‌های به‌دست آمده از کاوش لایه‌نگاری، پس از ثبت و ضبط، مورد طبقه‌بندی و مقایسه قرار گرفته است؛ براساس پژوهش حاضر، دوره‌های مس‌وسنگ قدیم تا جدید، عصر آهن و دوره‌ی اسلامی شناسایی شد و سفال‌های دوره‌ی مس‌و‌سنگ نشان‌دهنده‌ی وجود سنت‌های مشابه شمال‌غرب ایران و زاگرس‌مرکزی و تا حدودی شمال بین‌النهرین است. براساس کاوش تپه نمشیر می‌توان وجود سبک‌های بومی را برای منطقه‌ی بانه نسبت به اکثر مناطق استان کردستان در دوره‌ی مس‌وسنگ جدید مطرح کرد. سفال‌های عصر آهن، متأثر از سفال‌های منطقه‌ی شمال‌غرب ایران و استان کردستان است. سفال‌های دوره‌ی اسلامی نیز تحت‌تأثیر سنت سفال قهوه‌ایی غرب ایران است. موقعیت تپه نمشیر که در مجاورت شمال‌غرب ایران و شمال بین‌النهرین واقع شده است، در وجود سنت‌های مختلف نقش بسزایی داشته و بر اهمیت لایه‌نگاری‌های منطقه‌ایی برای شناخت توالی‌های بومی تأکید دارد.