طبقه بندی و تحلیل باستان‌شناسانه اشیاء سرخ‌دم لری

Abstract

محوطه‌ی سرخ‌دم لری در 10 کیلومتری جنوب‌شرق شهر کوهدشت در استان لرستان واقع شده است‌. این محوطه در سال 1317 ه‍.ش. و در جریان بررسی هیأت هلمز به‌سرپرستی اریک اشمیت شناسایی و مورد کاوش قرار گرفت. براساس داده‌های باستان‌شناسی به‌دست آمده، محوطه دارای 3 لایه‌ی استقراری است؛ دوره‌ی اصلی استقراری در این محوطه (لایه‌ی 2) شامل مجموعه معماری‌ بزرگی است که «معبد» نامیده شده است. به‌هنگام کاوش بر سطح کف فضاهای معماری، زیر کف و داخل تعدادی از دیوارها، در مجموع حدود 1804 شئ کشف و ثبت شد. فراوانی اشیاء به‌دست آمده و تنوع فوق‌العاده‌ی آن‌ها بستر بسیار مناسبی برای مطالعه‌ی جامع اشیاء مزبور و ارتباط آن‌ها با بنای مکشوف را فراهم ساخت. با وجود فراوانی اشیای به‌دست آمده، تاکنون این اشیاء به‌صورت علمی معرفی و مطالعه نشده‌اند؛ لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این پژوهش تلاش شده گونه‌شناسی و تحلیل علمی در این ارتباط صورت گیرد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی و با تکیه به اطلاعات کتابخانه‌ای و بررسی میدانی صورت گرفته و درپی پاسخ به پرسش‌های پیشِ‌رو است؛ آیا ساختمان محوطه‌ی سرخ‌دُم لری معبد است؟ آیا اشیای به‌دست آمده ماهیت آئینی و نذری دارند؟ از نظر گونه‌شناسی و جنس اشیاء به‌دست آمده مفهوم خاصی را به‌نمایش می‌گذارند؟ مطالعه‌ی صورت گرفته نشان می‌دهد که اشیاء سرخ‌دم لری از نظر گونه‌شناسی شامل انواع: زیورآلات، مُهرها، سنجاق‌ها، ابزارآلات، ظروف، پیکرک‌ها، جنگ‌افزارها و اشیای متفرقه‌ی دیگر می‌شود. از نظر آماری نیز زیورآلات بیشترین حضور را داشته و از نظر ماده مورد استفاده برای ساخت، مفرغ بیشترین حجم را به خود اختصاص می‌دهد. همچنین مطالعه‌ی صورت گرفته بر روی جامعه‌ی آماری و توزیع و پراکندگی اشیاء در داخل بنا، نشان می‌دهد که اشیاء مورد بحث، ماهیت نذری داشته و بنای به‌دست آمده معبد مهمی برای طبقات مختلف جامعه به‌شمار می‌آمده است و تاریخی از 1200 تا 700 ق.م. را پوشش می‌دادند.