گونه شناختی و معرفی سفالینه های دوران اسلامی بلوچستان (مکران جنوبی)

Abstract

سرزمین بلوچستان در طی دوران اسلامی دارای استقرارهای انسانی بسیاری بوده، اما متأسفانه مطالعه سفالینه‌های اسلامی در این حوزه کم‌تر مورد توجه محققان و باستان‌شناسان قرار گرفته است. برای تأمین این منظور، بر آن شدیم که مجموعه سفالینه‌های اسلامی جمع‌‌آوری شده در بررسی روش‌مند باستان‌شناختی مکران جنوبی (شهرستان‌های نیک‌شهر و چابهار) در استان سیستان و بلوچستان را مورد مطالعه و بررسی قرار داده و حاصل کار را در قالب این پژوهش به رشته تحریر در آوریم. با نمونه‌برداری از سطوح محوطه‌های شناسایی شده از دوران اسلامی در شهرستان های نیکشهر و چابهار، تعداد 474 قطعه سفال شاخص از این دوران جمع‌آوری گردید. گاهنگاری نمونه‌های مذکور و نیز بررسی کیفیت ساخت و تزیین سفال اسلامی نیازمند مطالعه همه جانبه بود که در قالب: طبقه‌بندی، گونه‌شناسی، گونه‌شناختی و مطالعات آماری این مجموعه انجام پذیرفت. نتایج حاصل از مطالعات انجام شده به وضوح ارتباط فرهنگی این منطقه را با خراسان بزرگ، سیستان و حوزه جازموریان نشان می‌دهد. هم‌چنین این منطقه به لحاظ نقوش تزیینی، به‌ویژه تزیین با رنگ، نسبت به مراکز عمده سفال‌گری در سطح پایین‌تری قرار دارند. در این پژوهش کوشش بر آن است تا با ثبت و ضبط نمونه‌های سفالین جمع‌آوری شده از سطوح محوطه‌های دوران اسلامی در شهرستان‌های نیک‌شهر و چابهار، نسبت به: طبقه‌بندی، گونه‌شناسی و مقایسه گونه‌شناختی آن‌ها اقدام گردد. با توجه به تعداد و تنوع گونه‌ها و نیز با در نظر داشتن این مهم که هنوز گامی جدی در مطالعه سفال‌های دوران اسلامی منطقه بلوچستان برداشته نشده است، تحقیق حاضر بر آن است تا با انجام مطالعه علمی و روش‌مند، زمینه را برای روشن نمودن دوران اسلامی در سرزمین بلوچستان فراهم آورد.