بررسی شیوۀ ساخت و گُل‌بندی در خاتم گره پنج

Abstract

شیوۀ ساخت خاتم گره نسبت به سایر انواع خاتم پیچیده‌تر و دشوارتر است. خاتم گره معمولاً بر اساس نقوش گره تند و کند هندسی شکل می‌گیرد و زاویۀ برش مصالح نیز در آن متفاوت است. گره پنج از متداول‌ترین نقوشی است که مبنای شکل‌گیری سایر نقوش خاتم گره نیز قرار می‏گیرد. این نقش مبنای شکل‌گیری سایر نقوش خاتم گره نیز هست و تقریباً در تمام انواع خاتم گره مشاهده می‌شود. بر این ‏اساس، موضوع این مقاله به بررسی شیوۀ ساخت و گُل‌بندی خاتم گره پنج اختصاص یافته و تلاش شده است تا به سه پرسش پاسخ داده شود: 1ـ ویژگی‎های کلی خاتم گره کدام است و تمایز آن از سایر انواع خاتم در چیست؟ 2ـ مراحل طراحی و ساخت خاتم گره پنج چگونه است؟ 3ـ ترکیب رنگی در تولید خاتم گره پنج چگونه اعمال می‌شود؟ برای این منظور ضمن توجه به ویژگی‌‌های اصلی خاتم گره به‏ترتیب نحوۀ ترسیم هندسی، مصالح‌گیری، مراحل خاتم‌پیچی و گل‌بندی، تنوع ترکیبی و رنگ‌بندی در خاتم گره پنج بررسی گردیده است. این مقاله به شیوۀ توصیفی‌ ‌ـ تحلیلی و بر مبنای مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای نوشته شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که چند شیوۀ متفاوت برای پیچیدن خاتم گره پنج وجود دارد. با این حال، در تمام این شیوه‌ها نوع برش و مقدار مصالح یکسان است. همچنین رنگ‌بندی اجزای گره در گل‌بندی خاتم گره پنج نیز غالباً از ترکیب دو رنگ به‌دست می‌آید و اگر این نقش در سایر نقوش خاتم‌ گره مورد استفاده قرار گیرد به‌صورت ترکیبی از سه رنگ گل‌بندی و اجرا می‌شود.