مقایسه تطبیقی – تحلیلی نقش سفالینه بر دیوارنگاره های دوره صفویه با سفال های این دوره با تمرکز بر نقوش کاخ چهلستون اصفهان

Abstract

آثار هنری به تعبیر زبان بصری و گویای واقعیت‌هایی است که در هر دوره، متأثر از شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، مذهبی و فضای حاکم بر جامعه، دستخوش تغییر و تحولات چشمگیری گشته است. دراین‌بین هنر دیوارنگاری بستری مناسب برای شرح و بسط این تحولات است. این پژوهش باهدف تحلیل نقش، فرم و جایگاه سفالینه در دیوارنگاره‌های دورۀ صفوی و مطالعه تطبیقی آنها با سفال‌های این دوره با تمرکز بر نقوش دیوارنگاره‌های کاخ چهلستون انجام‌شده است. کاخ چهلستون اصفهان که در زمان سلطنت شاه‌عباس اول و دوم ساخته‌شده، همواره به‌عنوان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی و فرهنگی صفویه موردتوجه قرارگرفته است. دیوارنگاره‌های کاخ، حاکی از فرهنگ و تفکر شاهان و چه‌بسا مردمان آن زمان (عهد صفویه) بوده و درواقع سندی گویا در بیان این دوره است. مهم ترین پرسش این مقاله عبارت است از این‌که دلایل استفاده از نقش سفالینه‌های دورۀ صفوی در دیوارنگاری های این دوره با تکیه‌بر نقش‌های کاخ چهلستون اصفهان چه بوده و ارتباط آن با سفالینه های دوره صفوی چگونه قابل واکاوی است؟ داده‌ها به روش‌های میدانی و اسنادی گردآوری و با شیوه توصیفی- تحلیلی پردازش و تحلیل‌شده‌اند. بر این اساس، پس از دسته‌بندی و گونه شناسی فرم‌های سفال در دوره صفویه، با نمونه های موجود در دیوارنگاری‌های کاخ چهلستون دوره صفویه به‌صورت مقایسه تطبیقی ارزیابی‌شده است. نتایج اولیه به‌دست‌آمده از این تحقیق نشان داد که دلیل استفاده از نقش و فرم ظروف سفالینه در دیوارنگاری دوره صفویه بر پایه کاربرد تشریفاتی است.